Rusya'nın Kafkasya Politikası Rusya ve Ermenistan İlişkileri

Kafkasya tarihi boyunca küresel sistem ve bu sistemin aktörleriyle yakın ilişkiler içinde olmuştur. Kafkasya bölgesinde hüküm süren Bizans, Osmanlılar, Persler ve Ruslar gibi önemli güçlerdir. Bunların içerisinde en önemlisi Rusya olmuştur. 16. yüzyılda Hazar denizine ulaşan , Astrahan Hanlığı’nı fethederek İran ve Osmanlı ile komşu olan Rusya, bu tarihten itibaren hızlı bir şekilde gelişme göstermiştir. Dünyanın en büyük yüzölçümüne sahip olan Rusya Kafkasya’ya neden önem veriyor, Kafkaslar üzerinde ne gibi politikalar yürütmektedir, Ermenistan ile yakın ilişkiler kurmasının nedeni nedir? Merak ettiğiniz soruları ve daha fazlasını sizler için derledik.

Kafkasya Bölgesi Neresidir?

Kafkasya denildiği zaman, Karadeniz ile Azak Denizi’nin doğu kemsini ayıran Anap Yarımadasından başlayarak Hazar Denizi kıyısındaki Apşeron Yarımadası kastedilir. Kafkas dağlarının ikiye ayrıldığı Kafkasya’nın güneyinde Azerbaycan ve Gürcistan ülkeleri yer almaktadır.

Kafkasya Ülkeleri;

• Rusya
• Adige Cumhuriyeti
• Astrahan Oblastı
• Çeçenistan
• Dağıstan
• İnguşetya
• Kabardin-Balkar
• Kalmıkya
• Karaçay-Çerkes Cumhuriyeti
• Osetya
• Rostov Oblastı
• İran
• Türkiye
• Artvin · Ardahan · Kars · Ağrı · Iğdır
• Van · Bitlis · Muş · Bingöl · Erzincan
• Erzurum · Bayburt · Gümüşhane · Rize · Trabzon
• Giresun
• Azerbaycan
• Gürcistan
• Ermenistan

Kafkasya Neden Önemlidir?

Rusya'nın hayallerini süsleyen Kafkasya bölgesi neden bu kadar önemlidir? Rusya'nın Kafkaslar üzerinde hakimiyet kurmak istemesinin en temel nedenleri nelerdir?

Kafkaslar geçmişten günümüze oldukça önemli bölgelerden birisidir. Büyük güçlerin zaman zaman egemen olduğu bu topraklar üzeride Sovyet Rusya’nın yıkılmasıyla birlikte birden fazla devlet kurulmuştur. Rusya için Kafkasya'nın oldukça önemli bir bölge olduğu biliniyor. Peki, Kafkasya’yı bu kadar önemli kılan nedir? Rusya’nın Kafkasya’ya önem vermesinin en temel nedeni Jeostratejik konumudur. Bin yıldan beri Rusya’nın doğu, batı ve kuzey sınırları sürekli rahatsız edilmiştir. Bu sınırların en büyük koruyucusu zor iklim koşulları olmuştur. Napolyon ve Hitler’in orduları bu sebepten dolayı büyük yıkımlar görmüştür. Rusya’nın güney sınırında böyle bir durum yoktur. Bunun için Rusya güney sınırlarını genişletmek için ve güvenlik çemberi oluşturmak için sıcak denizlere inmek istemiştir.

Tarih derslerinden sürekli gördüğümüz kadarıyla Rusya’nın sıcak denizlere inmek için belli başlı yollar edindiğini biliyoruz. Bunlardan ilki Balkanlar yoluyla İstanbul ve boğazlar bölgesine inerek Ege ve Akdeniz’e açılan kıyılara hakim olmak, İkincisi Kafkaslar’ı bir üssü olarak kullanarak Doğu Anadolu’yu ele geçirerek İskenderun Körfezine yani Akdeniz’e inmek ve üçüncü olarak da yine Kafkasları üssü olarak kullanarak İran Üzerinden Hint Okyanusu’na ulaşmaktır.

Kafkasları bu kadar önemli kılan diğer bir konu, Rus Ekonomisi için tam manasıyla bir hammadde kaynağı olmasıdır. Kuzey Kafkasya’da Rusya Federasyonu içerisinde bulunan Çeçenistan, Dağıstan, Tataristan gibi özerk cumhuriyetler Rus Petrolünün neredeyse yarısını karşılamaktadır. Aynı zamanda Güney Kafkasya’daki Azerbaycan Cumhuriyetinin zenginlikleri Rus milletinin kalkınması için sömürülmüştür. Hazar petrollerinin batıya ulaşması düşünülen boru hattının bu bölge üzerinde yer alması Kafkasya, Rusya için ekonomik ve stratejik önem taşımaktadır. Bunun yanı sıra bu bölgedeki petrol rafinerilerinin ve Petro kimya tesislerinin olması da Kafkasya’yı önemli kılmaktadır. Yani kısaca Kafkasya’nın stratejik ve doğal kaynaklarından dolayı çok kilit bir bölge olduğunu söyleyebiliriz.

Rusya'nın Kafkaslar Politikası

Rusya, dünya üzerinde toprak parçası bulunan en büyük devlettir. Koskoca yüzölçümüyle hem Asya kıtasındaki ülkelere hem de Avrupa ülkelerine komşuluk yapmaktadır. Rusya asırlardır değişmeyen Kafkasya politikasından hiçbir zaman vazgeçmedi. Aksine hedefe ulaşmak için sürekli senaryolar kurup ataklarda bulundu. Bugün Rusya’nın Suriye’de, Karabağ’da Ukrayna’da giriştiği savaşlar sıcak denizlere inmek hayalini barındırmaktadır.

Rusya’nın 18. ve 19. yüzyıllar boyunca hep Kafkaslara hakim olmak istemiştir. Bu yönde stratejiler izlemiştir. Rusya’nın geçmişten günümüze gelen Kafkasya bölgesi arzusunun nedeni Orta Asya ekseninde yer alan rezervlerden ve jeopolitik anlamda Avrasya’nın tam merkezinde bulunmasıdır. Böylelikle Rusya istediği şekilde hareket edebilecektir. Tabi önceleri Kafkasya’ya hakim olmak için bu bölgelere askeri birliklerini yollamıştır. Ancak Kafkasya bölgesinde milletler arasındaki bağ, Rusya’nın geri adım atmasına neden olmuştur. 1990 yılından itibaren Rusya ile Türkiye güç rekabetine girmiştir. Bağımsızlığını yeni kazanan ülkelerin Türkiye’nin hamilik etmesini istemesi bölgede Pan- Türk ve Pan İslamist akımlarının kuvvetlenmesi endişesi yaratmıştır. İşte bundan dolayı bu birliğe engel olabilecek devletlerle işbirliğine gidilmiştir.

Kafkasya’daki Azerbaycan ve Gürcistan’ın bağımsızlıklarının ilk dönemlerinde Bağımsız Devletler Topluluğu’na girmeyerek Türkiye ile yakın ilişkilerde bulunmaları Rusya’yı bir hayli rahatsız etmiştir. Bu birliği ve beraberliği bozmak isteyen Rusya, Amerika’nın da desteğini alarak kaybettiği toprakları tekrardan kazanma amacı gütmüştür. Bu durumda onun güneye doğru genişleme stratejisini uygulamasına zemin hazırlamıştır.

Rusya'nın Ermenistan'a Yardım Etmesinin Nedeni Nedir?

Her devlet çıkarları doğrultusunda hareket eder. Rusya'nın da Ermenistan' a yardım etmesinin nedeni ise çıkarını korumaktan başka bir şey değildir. Üst satırlarda da bahsettiğimiz gibi 1990'lardan Kafkaslar'da birçok devletin bağımsızlığını kurması, bu devletlerin Türkiye'ye yakın olması ve Müslüman olmaları Rusya'nın bölge üzerindeki etkisini azaltmasına neden olmuştur. Bunun için devreye Müslüman olmayan, farklı ırktan olan devletleri sürmek girer. Bu devlet de Ermenistan'dan başkası değildir. Biliyoruz ki, Rusya Ermenistan ile yakın ilişkiler kurarak bu bölge üzerindeki hakimiyetini kontrol altına almaktadır. Herhangi bir savaş ya da tehlike durumunda Kafkasya topraklarında istediği şekilde saldırılarını gerçekleştirebilecektir.

Rusya'nın Ermenistan ve Gürcistan kazançları Azerbaycan üzerindeki baskısını kolaylaştırmıştır. Ermenistan ve Azerbaycan arasında çıkan Karabağ sorunundan dolayı çıkan çatışmalarda her zaman Ermenistan yanında yer almıştır. Böylelikle Azerbaycan’ı kontrol altına alacak ve Ermenistan’ı ise Türkiye aleyhinde kışkırtmış olacaktır. Bu sayede Türkiye’yi Türk dünyası ile kopartmış da olacaktır. Bu ilişkiler öyle gelişigüzel şekilde gerçekleşmiyor. İkili devletlerin birbirlerine yardım etmelerinin altında birçok neden arayabilirsiniz.

Dağlık Karabağ Azerbaycan ve Ermenistan arasında uzun yıllardan beri önemli bir sorun olmuştur. Her defasında Rusya'nın Ermenistan'a büyük destek vermesi, Azerbaycan'ın çekilmesine neden oldu. Ancak Rusya'nın Suriye'deki savaşını fırsat bilen Azerbaycan, Ermenistan'ın saldırılarına çok iyi bir şekilde cevap vererek Karabağ'da önemli bölgeleri geri aldı. Rusya'nın kötü zamanına denk gelmesi durumunda Azerbaycan ve Ermenistan'ı anlaşmaya davet etti. Bakalım ilerleyen günlerde Rusya, Karabağ sorunu çerçevesinde Ermenistan için ne gibi girişimlerde bulunacak.

NeOldu.com/ Özel Haber