İslam Dininin Ekonomik Hayatla İlgili İlkeleri Hakkında Bilgi

İslam dini, ekonomik hayatla ilgili bazı ilkeler belirlemiştir. Ekonomi, ticaretin yani kazancın temel mayası olduğu için “helal” ve “haram” detaylarında önemli bazı kriterler belirlemiş, bunlara uyulması durumunda ekonomik anlamda herhangi bir kısıtlama getirmemiştir. Ticaret, sermaye sorumluluğu, el emeği ve alın teri üzerinde önemli ilkeleri bulunan İslam dini, bu hususlara dikkat edilmesi durumunda, Müslümanların istedikleri doğrultuda çalışmalarına izin vermiş, herhangi bir kısıtlamaya girmemiştir.

Tarih boyunca gelmiş-geçmiş tüm peygamberlerin hayatlarına bakıldığında, insanlarla mücadele ettikleri en önemli alanların başında Pazar yani ticaret alanları gelmiştir ve kavimlerin helak olmalarındaki birtakım nedenlerin başında da yine bu alanda yapılan hilelerdir. Haksız yere kazanç elde etmek, insanların emeğini sömürmek ve “haram” olarak belirlenen ticaretlerin yapılması, gelen tüm peygamberler tarafından yasaklandığı gibi İslam Peygamberi Hz. Muhammed’in (s.a.v) Allah’tan (c.c) aldığı emirler doğrultusunda yasaklanmıştır.

İslam dininin ekonomik hayatla ilgili ilkeleri konusu ele alındığında ilk olarak görülen detayların; adalet, hakkaniyet, paylaşım ve helal kazanç olduğu görülmektedir. Yani işin özünde İslam dini, hiçbir kimsenin haksızlığa uğramayacağı bir ekonomik sistemi emretmektedir.

İslam Dininin Ekonomik Hayatla İlgili İlkeleri

1. Özel mülkiyetin koruma altına alınması
2. Ekonomik değere sahip olan malın korunması
3. Toplumsal sorumluluk
4. Emek karşılığında kazanç elde etme
5. Faizin yasaklanması
6. Zekat sorumluluğu
7. Değerlendirilmeyen arazilere devletin el koyma yetkisi
8. Sınıf oluşumunun engellenmesi
9. Sömürü ve cimriliğin yasaklanması
10. Tedbirsizce mal ve sermayenin harcanma yasağı.

Özel mülkiyetin koruma altına alınması

İslam dininin ekonomik hayatla ilgili ilkelerinin en başında özel mülkiyetin korunması gelir. Yani insanlar “helal dairesi” içerisinde çalıştıkları müddetçe İslam dini mülkün tasarrufunu mal sahibine bırakmış herhangi bir engellemeye veya sınırlamaya girmemiştir.

Ekonomik değere sahip olan malın korunması

İslam dini, hayat, din, nesil ve aklı korumanın yanında bir de ticaret mallarını da koruma altına almıştır. Yani ekonomik değere sahip olan malların korunması belirlenen ilkelerden biridir. Malın korunması için alınacak tedbirlerin alınmasını İslam dini emretmektedir.

Toplumsal sorumluluk

Günümüzde ekonomik hayatın en büyük eksiklerinden biri de toplumsal sorumlulukların yerine getirilmemesidir. Toplumsal sorumluluk, sadece elinin altında çalışan insanların hakkını vermekle yükümlülüğü kalkan bir şey değildir. Aynı zamanda ticaretle elde edilen kazancın bir bölümünün toplumun faydasına olan işlerde harcanması da İslam dininin ticaretle ilgili ilkeleri arasında yer almaktadır.

Emek karşılığında kazanç elde etme

İslam dini, çalışmayı emreder. Çalışılmadan elde edilen değerleri kesinlikle kabul etmez. Kumar oynamak, yasal olmayan ve helal olmayan yollardan elde edilmiş kazançlar, haksız yere elde edilen kazançları reddeder. Yani kişinin emek vererek kazanmasını teşvik eder.

Faizin yasaklanması

Faiz, bir toplumun geri kalmasının en önemli nedenlerinden biridir. Zira faiz ile ilgili birçok ayet-i kerime ve hadis vardır. Peygamber efendimiz (s.a.v) “Veda Hutbesi”de “Cahiliye döneminin faizli alışverişleri kaldırılmıştır. Yüce Allah, kaldırılan ilk fa­izin,  Abbas b. Abdilmuttalib'inki olmasını emretmiştir. Ancak ana paralarınız sizindir. Ne siz haksızlık edebilirsiniz, ne de haksız­lığa uğratılacaksınız. Allah, faizli alışverişin yapılmayacağını icrası kesin hüküm haline getirdi. Kaldıracağım ilk faiz amcam Ab­bas b. Abdilmuttalib'in faizli alış verişlerindeki faizdir” demektir. Yani kendi öz dedesinin bile faizli işlerini kaldırarak insanlara faizli iş yapmamaları çağrısında bulunmuştur.

Zekât sorumluluğu

İslam dininin ticaret ile ilgili ilkeleri arasında en önemlisi zekâttır. Allah (c.c) Kur’an’ı Kerim’de namaz ile ilgili emir verirken hemen akabinde “zekât” emrini vermektedir Zekât, malın temizlenmesi demektir. Bir insan ne kadar zengin olursa olsun, ne kadar mal varlığına sahip olursa olsun elindeki tüm sermayede fakirlerin de hakkı vardır. Zekât, bir toplumun imar olunması için İslam dininin kesin olarak emrettiği bir ibadettir. Nitekim İslam’ın şartlarından birinin de “zekât vermek” olması da bundan dolayıdır.

Değerlendirilmeyen arazilere devletin el koyma yetkisi

Çevre ve doğal hayat, Allah’ın (c.c) insanlara emanet olarak verdiği yerlerdir. İnsanlar, ticaretlerinin her alanında arazilere ihtiyaç duyarlar. Tarım, hayvancılık, fabrika işletmeciliği, inşaat vs. arazi olmaksızın bu işlerin yapılması mümkün değildir. İslam dininin ticaretle ilgili ilkeleri arasında yer alan değerlendirilmeyen arazilere devletin el koyması ilkesinin nedeni de budur. Boş ve çorak olan bir arazinin ne insanlık ne de diğer canlılara faydası olamaz bu yüzden de İslam dinin bu şekilde çorak bırakılan arazilere el koyma yetkisini devlete vermiştir.

Sınıf oluşumunun engellenmesi

Bir işletmede her çalışanın görevi ve sorumluluğu farklıdır. Biri masa başında iş yaparken diğeri saha da görev yapar ama herkesin mutlaka bir sorumluluk alanı vardır ve İslam dini bu sorumluluk alanlarında görev yapan insanların sınıf oluşturmasına yasak getirmektedir. Herkesin emeğine saygılı olmak, herkesin işini kıymetli görmek, İslam’ın Müslümanlara yüklediği sorumluluklardan biridir.

Sömürü ve cimriliğin yasaklanması

İnsanlık tarihi boyunca bazı güçlü devletler, güçsüz olan devletler üzerinde tahakküm oluşturmak istemişler, yeraltı kaynaklarını sömürmüşler ve o bölgede yaşayan insanları kendilerine mecbur bırakarak emeklerini sömürmüşler ve haklarını vermeyerek cimrilik etmişlerdir. İslam dininin ticaretle ilgili ilkeleri arasında en önemli olan ayrıntılardan biri de budur. Yani herhangi bir milleti sömürme hakkı ve çalışanların haklarını zayi etmeyi kesinlikle yasaklamıştır.

Tedbirsizce mal ve sermayenin harcanma yasağı

İnsana verilen tüm maddi ve manevi değerler, Allah’ın (c.c) insanlara emanetidir. Dolayısıyla bir mülke, mala veya ekonomik değeri olan herhangi bir şeyi, insan kendi dilediğince harcayamaz, saçıp savuramaz. İslam’ın belirlediği kurallar çerçevesinde elindeki mal varlığını değerlendirebilir, tedbir alınmaksızın mal ve sermayenin harcanması kesinlikle kabul edilmez.

Önerilen İçerik: İslam Nedir - İslamiyet Hakkında Kısaca Bilgi

NeOldu.com / DİN