Selçuklular'da İkta Sistemi

Taşranın organizasyonu için kullanılır. Taşranın yönetimi ikta sistemi sayesinde yürür. Vergiler ikta sistemi aracılığıyla toplanır. Devlet bu sistem sayesinde memura maaş vermez. Memur maaşını topraktan kendisi alır. Askeri teşkilatta sefer zamanında toplanan asker, ikta sistemi sayesinde toplanıyordu. İkta sistemi idari, askeri ve ekonomik alanda etkilidir. 

Bazı kaynaklar askeri iktayı Selçuklu tarihindeki bir çok idari ve askeri yenilik gibi ilk defa Vezir Nizam-ül Mülk’ün kurduğunu yazsada, gerçekte onun yaptığı eskiden beri bilinen ve özellikle Büveyhiler tarafından geliştirilen bu usulü daha sistemli bir hale getirmektir. Büyük Selçuklular’da askeri ikta sisteminin Sultan Melikşah'ın saltanatından itibaren uygulamaya konulduğu ve Melikşah’ın iktidarının 15. yılından itibaren ülkenin her tarafına yayıldığı bilinmektedir. 

İdari iktanın belli tip topraklarda sınırlandırılmadığına dair kesin bir delil yoktur. Miri, mülk veya vakıf olmasına bakılmaksızın her tür arazi idari ikta olarak verilebilmekteydi. İkta Sistemi’ni Anadolu topraklarına da Selçuklulular’ın getirdiği kanaati yaygındır. 

Ayrıca hatunlara ve halifelere hayatlarını sürdürebilmeleri için ikta verilebilmekteydi.

Gulam ve İkta Askerleri

Gulam askerleri merkezde yer alırken, ikta askerleri eyaletlerde yer alırdı. Gulamlar merkezi orduyu oluştururdu. Sultana tam bağlı olurlardı. Maaşları merkez hazinesi tarafından ödenirdi. 3 aylık olarak maaş alırlardı. Sadakatleri sonsuzdu. İkta askerleri ise ikta toprak sistemi ile geçimini sağlarlardı. Bu sistemin içerisinde yer alırlardı.

NeOldu.com