Selçuklu Devleti'nde Vezirlik Makamı | Yetki ve Görevleri

Yerleşik yaşam tarzının görüldüğü Selçuklular, kendi göçebe idare tarzlarını bu bölgede tatbik edemeyecekleri için diğer Müslüman Türk Devletleri gibi Sasanilerin bıraktığı bürokrasi geleneğinden etkilenmişlerdir. Bu sebeple de Selçuklular’daki vezirlerin çoğu İran kökenli olmuştur. Genellikle katiplikten yükselerek vezirlik rütbesine ulaşırlardı. 

Selçuklu Devleti'nde Vezirlik Makamı'nın Kökenleri

Selçuklu Devleti'nde vezirlik makamının kökenleri, Türk-İslam geleneği ve İslam Devletleri'nin yönetim yapısı ile ilgilidir. Vezirlik makamı, İslam Devletleri'nin hükümdarları tarafından atanan en yüksek siyasi ve idari makamdır.

Selçuklu Devleti, 11. yüzyılın ortalarında Orta Asya'dan Türk göçleri ile kuruldu. Türk hükümdarları, İslam Devletleri'nin yönetim sistemini benimsediler ve İslam kültürüyle harmanladılar. Selçuklu Devleti'nin kuruluşundan itibaren, vezirlik makamı, hükümdarın en güvendiği ve en yetenekli danışmanı olarak önemli bir rol oynadı.

Vezirlik makamı, Selçuklu Devleti'nde hükümdarın yardımcısı olarak görev yapardı. Vezirler, hükümdarın kararlarını uygulamak, adaleti sağlamak, vergi toplamak ve yönetim işlerini yürütmek gibi önemli görevler üstlenirlerdi. Vezirler, hükümdarın en yakın danışmanları olup, devletin iç ve dış politikalarına yön veren en yetkili kişilerdi.

Selçuklu Devleti'nde vezirlik makamı, İslam Devletleri'nin yönetim sisteminden esinlenerek oluşturuldu. İslam Devletleri'nde vezirlik makamı, Abbasi Halifeleri'nin yönetiminde önemli bir role sahipti. Halife'nin veziri, halifenin hükümdarlığı döneminde tüm siyasi ve idari işleri yürütürdü.

Vezirlerin Selçuklu Devleti'ndeki Rolü Nedir?

Selçuklu Devleti'nde vezirler, hükümdarın en yakın danışmanları ve yardımcıları olarak görev yapmaktaydı. Vezirler, devletin iç ve dış işlerinde önemli bir rol oynayarak hükümdarın görev yükünü hafifletmek için çalışırlardı.

Vezirlerin Selçuklu Devleti'ndeki rolü oldukça önemliydi. İşlevsel olarak, vezirler, hükümdarın emirlerini uygulamak, adaleti sağlamak, vergi toplamak, vergi gelirlerini yönetmek ve yönetim işlerini yürütmek gibi önemli görevleri üstlenirlerdi. Vezirler, hükümdarın en yakın danışmanları olarak, devletin iç ve dış politikalarına yön veren en yetkili kişilerdi.

Vezirlerin Selçuklu Devleti'ndeki en önemli rollerinden biri, hükümdarın yerine geçerek devleti yönetmekti. Hükümdarın işlerinin yoğunluğundan dolayı bazen vezirler, devletin yönetimini üstlenmek zorunda kalırlardı. Böyle durumlarda, vezirler devletin tüm işlerini yönetirler, hükümdarın yerine resmi törenlerde yer alırlar ve hatta bazen hükümdarın adına vergi toplarlardı.

Selçuklu Devleti'nde Vezirlerin Özellikleri

Selçuklu Devleti'nde vezirler, hükümdarın en yakın danışmanları ve yardımcıları olarak görev yapmıştır. Vezirlik makamı, Selçuklu Devleti'nde oldukça saygın ve önemli bir yere sahipti. Vezirler, devletin iç ve dış işlerinde görev yaparken, hükümdarın emirlerini uygulamak, adaleti sağlamak ve vergi gelirlerini yönetmek gibi önemli görevleri yerine getiriyorlardı. Peki, Selçuklu Devleti'ndeki vezirlerin özellikleri nelerdi?

• Selçuklu Devleti'ndeki vezirler, devlet yönetimi ve hukuk alanında geniş bir bilgi birikimine sahip olmalıydılar.
• İslam kültürü ve öğretileri hakkında da bilgi sahibi olmaları beklenirdi.
• Vezirler, bu bilgi birikimleri sayesinde devlet işlerini yürütmekte ve hükümdara doğru kararlar alması için danışmanlık yapmaktaydılar.
• Vezirlerin İslam inancına sahip olmaları beklenirdi.
• Vezirler, İslam hukukunu ve İslam kültürünü iyi bilmeli ve hükümdarın kararlarını bu doğrultuda almalarını sağlamalıydılar.
• Adaletin sağlanması, halkın hükümdara olan güvenini arttırır ve devletin huzurunu korurdu. Bu nedenle, vezirlerin adaletli olmaları ve halkın şikayetlerini ciddiye almaları beklenirdi.
• Vezirlerin diğer devletlerle diplomatik ilişkileri yürütmek için iyi bir iletişim becerisine sahip olmaları gerekiyordu.
• Vezirler, devletin çıkarlarını korumak için diğer devletlerle yapılan anlaşmalarda önemli bir rol oynuyorlardı.

Selçuklularda Vezirlerin Görev ve Yetkileri

Sultanın vekili olan vezirin icra-i, teşri, kaza-i, mali ve askeri yetkileri vardır. Vezir bu yetkileri kayıtsız şartsız elinde bulunduran ve sadece hükümdara karşı sorumlu olan kimsedir. Sultanın vekili olarak ferman çıkarabilirdi. Kendisinden şikayetçi olunursa sultanın başkanlığında bir mahkemede yargılanırdı. Seferlere katılabilirdi. Elçileri kabul etme vazifesini de vezir üstlenirdi. Vezirin kendisini koruyan Gulamlar’ı da vardı. Selçuklu’da en yüksek memuriyet vezirliktir. 

İcra-i Yetkileri

Yürütme işlerini yapan bakanların başıdır. Divan-ı Ala’ya başkanlık eder. Memurların tayin ve azil yetkisi, mali yetkiler, imar faliyetleri, denetleme, hilat-ı ünvan, tevcih-i onun yetki ve sorumluluk alanıdır. 

Mali Yetkileri

Devlet bütçesini düzenler, maaş ve tahsisatları kararlaştırırdı. İkta Tevciti’ni  hükümdarın haberi dahilinde yapar, hazineye gelir sağlamaya çalışır, müsadere usulünü uygulardı. 

Kaza-i Yetkileri

Divanı Adle başkanlık eder. Hükümete başkanlık eder. Divan-ı Mezalim'e başkanlık ederdi.

Askeri Yetkileri

Selçuklularda vezirler askeri alanlarda pek çok yetkiye sahiplerdi. Örneğin başkomutan sıfatıyla sefere çıkarabilirdi ve ordu yönetiminin başına geçebilirlerdi.

Hükümdar ile İlişkileri

Vezir Sultanın katıldığı törenlere katılır ve hükümdarın huzuruna çıkınca yer öperdi. Eğlence meclisinde padişahın karşısında şarap içemezdi. Sadrazam hükümdara onun akrabalarından daha yakındı. Zira akrabaları onun tahtını tehdit ederken, sadrazam hükümdar tahtının dayanağıydı. 

Selçuklu Devleti'nde vezirlerin görevleri nelerdi?

Selçuklu Devleti'nde vezirler, hükümdarın en yakın danışmanları ve yardımcıları olarak görev yapardı. Vezirler, devletin iç ve dış işlerinde görev yaparken, hükümdarın emirlerini uygulamak, adaleti sağlamak ve vergi gelirlerini yönetmek gibi önemli görevleri yerine getiriyorlardı. Ayrıca, vezirler devletin güvenliği için de önemli bir rol oynuyorlardı ve savaş zamanında hükümdarın yanında bulunarak, stratejik kararlar almasına yardımcı oluyorlardı.

Selçuklu Devleti'nde vezirler nasıl atanırdı?

Selçuklu Devleti'nde vezirler, hükümdar tarafından atanırdı. Vezirlik makamına atanmak için, kişinin hükümdarın güvenini kazanması gerekiyordu. Atanacak kişinin bilgili, deneyimli, adaletli ve İslamiyet'in öğretilerine hakim olması beklenirdi. Hükümdarın vezirlik makamına atayacağı kişinin, kendisine doğru kararlar almasında yardımcı olabileceğine inanması gerekiyordu.

Selçuklu Devleti'nde vezirlerin toplumda yeri nedir?

Cevap: Selçuklu Devleti'nde vezirler, toplumda saygın bir yere sahipti. Vezirler, hükümdarın en yakın danışmanları olarak görülürlerdi ve devlet yönetiminde önemli bir rol oynarlardı. Ayrıca, vezirler halkın şikayetlerini dinler ve adaletin sağlanması için çalışırlardı. Bu nedenle, toplumda saygın bir konuma sahip olan vezirler, halk tarafından da sevilen ve takdir edilen kişilerdi.