Kriptografi, en yalın haliyle, yazılan metinleri (plain text) kullanılan farklı şifreleme algoritmalar aracılığıyla (ciphertext) dönüştürdükten sonra sadece karşı tarafa iletilmesine denir.
Yunancada “gizli” anlamına gelen “kripto” kelimesini aslında sadece kripto paralarda değil hayatın birçok yerinde görebiliyoruz. “Kripto görüşmeler”, “kripto mesajlar” vs. bunların hepsinin ortak özelliği “kripto” yani “gizli” özelliğine sahip olmasıdır. Kabaca kapalı bir mektubun içinde yazılanlar gizlilik özelliğine sahiptir. Bu mektubun içeriği, sadece iletilmesi gereken kişi tarafından görülebilir. Yani “kripto mektup” özelliğini taşımaktadır. Peki, bu örnek kriptografi kelimesine karşılık gelir mi? Tabi ki hayır! Neden?
Kriptografi Nedir, Mantığı Nasıl Çalışır?
Yukarıda kapalı bir mektup örneği verdik ve bunun da sahibine ulaşıncaya kadar gizli tutulacağı için “kripto mektup” özelliğini taşıdığını belirttik. Ancak bu tam olarak günümüz teknolojisi kullanılarak oluşturulan kriptografiyi karşılamamaktadır. Çünkü kriptografi üzerinden gönderilen mesajlar ya da örnekte verdiğimiz mektup birileri tarafından açılmak istense bile çözülmesi mümkün olmayan şifrelerle oluşturulduğu için açan kişinin anlaması imkansızdır.
Kripto para dünyasında sık kullanılan ve adını güvenlik konularında daha fazla duyduğumuz kriptografi de aslında yukarıda anlattığımız gibidir.
Neden Kriptografi Kullanılır?
Kripto paraların ilki Bitcoin ortaya çıktığı ilk dönemlerde hakkında birçok efsane uydurulmuştu. Hatırlayacağınız üzere bu efsanelerden bir bölümü de Bitcoin’in güvenilir olmadığı ile ilgiliydi. Ancak aradan 12 yıllık bir zaman geçmiş olmasına rağmen, Bitcoin ve diğer kripto paraların kullandıkları Blockhain teknolojisine başarı ile sonuçlandığı görülmüş bir saldırı bulunmamaktadır. İşte bunun tek nedeni kriptografinin kullanılmasıdır. Daha açıklayıcı olmak için aşağıdaki örneği inceleyelim;
Bitcoin üreticiliği yapabilmek için güçlü donanım özelliklerine sahip ASIC cihazlarının kullanılması gerekir. ASIC cihazlar, Blockhain tabanından gelen matematiksel verileri çözerek blok oluştururlar. Yani kriptolu şekilde gelen matematiksel verilerin çözümü ile ilgilenen cihazlardır bunlar. Tabi tek başına bir cihazın 1 Bitcoin üretmesi beklenemez. Dünyanın farklı yerlerinde çalışan ASIC cihazlarının oluşturacağı blok aynıdır. Yani işin özeti; dünyanın farklı yerlerinde ASIC cihazlarına gelen kriptolu işlemlerin çözümlenmesi ile bir blok zincirinin oluşması kriptografi ile sağlanmaktadır.
Kriptografi Neden Önemlidir?
Bitcoin’in yaratıcı Satohsi Nakamoto adlı kişi, grup ya da şirket tarafından keşfedilen şey aslında kriptografinin kendisi değil, çift harcama sorununa getirdiği çözümdü. Yani kriptografiyi kullanarak bunu çözdü. Çift harcama problemi şudur; örneğin basılmış bir paranın sadece bir kişi tarafından kullanılmasını sağlamak, ikinci bir defa başkasının kullanımına izin vermemek… Fiziki paralarda bunu yapmak imkansızdır. Çünkü merkezi otoritenin kontrolü altında üretilen fiziki paralar, yine bazı otoriteler tarafından yönetilirler. Ancak Bitcoin veya diğer kripto paralarda bu durum söz konusu değil. İster ASIC cihazları ile üretilen Bitcoin, Ethereum, Litecoin gibi projeler olsun ister son dönemlerde daha popüler hale gelen DeFi projeleri olsun. Hepsinin ortak özelliği, aynıdır yani kriptografik özelliğe sahiptirler.
Bitcoin, Ethereum ya da diğer kripto paraların transfer işlemlerinde kullanılan özel anahtarlar vardır. Buna kullanıcılar arasında “cüzdan kodu” denir. Cüzdan kodlarının her biri benzersiz ve sahibine özeldir. Son derece güvenilir olmalarına karşın, iyi saklanılmaları gerekir. Çünkü bunların kaybolması durumunda, cüzdanınızdaki varlıkların tamamını kaybedebilirsiniz.
Cüzdan Anahtarları Güvenliği Nasıl Sağlar?
Bitcoin ağı ya da diğer kripto para ağlarında işlemlerin gerçekleştirilebilmesi (transfer işlemleri) için özel anahtar kodlarına ihtiyaç duyulur. Kullandığınız borsalarda size verilen özel cüzdan kodu da budur. Bu cüzdan kodunu başka birine vermenizde herhangi bir sakınca yoktur. Yani bankamatik kartınızın şifresini başkasına vermenizle eşdeğer olsa da biri çok yüksek riskli iken, diğerinde hiçbir risk yoktur.
Bitcoin’in kısa bir sürede popülarite kazanmasındaki en büyük neden değerinin yükselmesi değil, çift harcama problemini ortadan kaldırmasıydı ve tabi ki bunu da kriptografi ile gerçekleştirdi.
Genel anahtarlar, özel anahtarların “hashing” adı verilen bir yöntemle oluşturulur. Bu işlem, bir dizi verinin işlenmesi sonucu ortaya çıkmaktadır. Bir sıra halinde ve çözülmesi imkansız bir algoritma ile üretilen genel anahtarlardaki işlemlerin tersine çevrilmesi ya da müdahale edilmesi imkansızdır.
Sahip olduğunuz anahtarın şahıs olarak size ait olduğu bilinmese de Blockhain teknolojisinde böyle bir anahtarın varlığı bilinir ve anahtarınız sizde olduğu müddetçe güven içinde kullanabilirsiniz.
