Diaspora Nedir? Başlıca Diasporalar Nelerdir?

Diaspora, sadece bir milleti ilgilendiriyor. Bu kelimeyi günümüzde sık sık haberlerde rastlarsınız. Ermeni diasporası vb. gibi duyduğumuz bu kavram ne anlama geliyor? İşte sizler için diasporayı ve dünya üzerindeki başlıca diasporası olan milletleri paylaşacağız.

Diaspora Nedir?

Diaspora, bir toplumun özgün kültür, dil, din ve geleneklerini ana vatanlarından farklı bir coğrafyada koruyarak sürdürdüğü, kendi içinde bir topluluk oluşturduğu olgudur. Diaspora kelimesi, Yunanca “diaspeirein” kelimesinden türemiştir ve “dağılmak, yayılmak” anlamına gelir.

Diaspora, köken ülkesinden başka bir yere göç etmiş bir topluluğu ifade eder. Bu göç genellikle ekonomik, siyasi veya dini sebeplerden kaynaklanır. Diaspora'nın nedeni ne olursa olsun, bu topluluklar çoğu zaman köken ülkelerindeki akrabaları ve arkadaşlarıyla bağlarını korumaya çalışır. Bu bağlar, ana vatanları ile kültürel, dini veya sosyal anlamda sıkı ilişkiler kurarak sürdürülür.

Diaspora terimi, tarih boyunca birçok farklı topluluk için kullanılmıştır. Yahudi, Ermeni, Hint, Çinli, İrlandalı ve Afrika kökenli topluluklar gibi birçok farklı toplum, kendi Diaspora örneklerini yaşamışlardır. Bu toplulukların Diaspora deneyimleri, köken ülkeleri ile sıkı bağlar kurmaları ve kendi özgün kültürlerini korumaya çalışmalarıyla karakterize edilir.

Diaspora Kavramı ve Tarihi

Eski Yunan’da diaspora kavramı, bir anakentten çıkarak dünyanın çeşitli yerlerine koloniler kuran halk anlamına geliyor. Daha sonraki dönemde sözcüğün en yaygın kullanım konusu, MÖ 586’daki Babil Esareti’nden sonra Yahudi kavminin tüm dünyaya yayılmasıyla birlikte ortaya çıktı. Tevrat’ın Yunanca çevirisinde geçen “dünyanın tüm ülkelerine darmadağın olacaksınız” ayeti muhtemelen bu sözcüğün ikinci anlamının ana kaynağı olarak gösterilebilir.

Diaspora, herhangi bir ulusun yurdundan, sömürü, işgal, işkence nedenlerinden dolayı ayrılarak veya ekonomik nedenlerden bağlantılı olarak ayrılmak zorunda kalarak; yabancı topraklara yerleşmesidir. Diaspora dağılmış halkların, dağılmış olarak yaşayan topluluklarını ifade ediyor. Diasporada, bir topluluğun diaspora olarak nitelendirebilmesi için geri dönülmesi mümkün olmayan bir anayurt hayaline sahip olması gerektiren günümüzde bu felsefeden uzak olan topluluklar kendilerini diaspora olarak görürler. En çok duyduğumuz diaspora örneği Ermenilere aittir. Hatta bu kavramı söylediğimiz zaman sadece Ermeniler aklımıza gelir. Oysaki bu kavram sadece Ermenilerle alakalı değildir.

Diaspora Türleri

Diaspora, bir topluluğun ana vatanından başka bir yere göç etmesi sonucu oluşan bir olgudur. Diaspora, sadece kültürel bağları olan bir topluluk değildir, aynı zamanda ekonomik, siyasi, dini bağları olan bir topluluğu da ifade edebilir. Diaspora kavramı, tarihte birçok topluluğun göç etmesi sonucu oluşan farklı türlerde Diasporaların oluşmasına neden olmuştur. İşte bazı Diaspora türleri:

Kültürel Diaspora

Kültürel Diaspora, bir topluluğun ana vatanından başka bir yere göç etmesi sonucu kültürel olarak kendisini koruma ve yayma çabasıdır. Bu tür Diaspora, kültürel değişimin olduğu yerlerde ortaya çıkar. Kültürel Diaspora, bir topluluğun kendi dili, yemekleri, gelenekleri, ritüelleri, sanatı ve müziği gibi kültürel özelliklerini sürdürmesi ve yayması ile karakterize edilir.

Ekonomik Diaspora

Ekonomik Diaspora, bir topluluğun ana vatanından başka bir yere göç etmesi sonucu, ekonomik faaliyetlerinde etkili olmaya devam etmesidir. Bu tür Diaspora, çoğunlukla iş fırsatları nedeniyle gerçekleşir. Göçmenler, ticaret yoluyla köken ülkelerine yatırım yaparak ve onlara finansal destek sağlayarak ekonomik bağlarını sürdürürler.

Siyasi Diaspora

Siyasi Diaspora, bir topluluğun ana vatanından başka bir yere göç etmesi sonucu, siyasi amaçlarına ulaşmaya çalışmasıdır. Bu tür Diaspora, çoğunlukla politik baskılar nedeniyle gerçekleşir. Göçmenler, köken ülkelerindeki siyasi yapılarla bağlarını sürdürerek, siyasi amaçlarına ulaşmak için lobi faaliyetleri yürütmeyi amaçlarlar.

Dini Diaspora

Dini Diaspora, bir topluluğun ana vatanından başka bir yere göç etmesi sonucu, dini inançlarını sürdürmeye ve yaymaya çalışmasıdır. Bu tür Diaspora, çoğunlukla dinî zulümden kaçan göçmenler tarafından gerçekleştirilir. Göçmenler, dini inançlarını sürdürmek ve korumak için ibadet yerleri kurarak ve dini faaliyetlerini sürdürerek, dinî bağlarını sürdürürler.

En Önemli ve Büyük Diasporalar Hangileridir?

Diaspora, kendine özgü bir kültür, dil, gelenek ve değerler sistemine sahip bir topluluktur. Bu kültürel özellikler, göç ettikleri yerde yeni bir yaşam kurarken korunmaya çalışılır. İşte en büyük ve önemli Diasporalar;

1. Yahudi Diasporası

Yehuda Krallığı ve Roma Yahudiyesi’nden sürgüne gönderilen, ayrıca İsrail dışında yaşayan Yahudilere denir. Modern İbranice’de dağınık anlamına gelen bu kavram, Alman Asıllı Amerikan akademisyeni Simon Rawidowicz tarafından 1930’larda kullanılmaya başlandı.  Diasporanın başlangıcının, Tevrat’ta da anlatıldığı üzere, Yehuda Krallığı’nın fethedilişi, Süleyman Mabedi’nin yıkılışı (MÖ 586) ve nüfusun kovulduğu zaman MÖ 6 yy olduğu kabul edilir.

Yahudilerin kovulması, köle olarak kullanıldıktan sonra kaçışları sonrası Yahudi diasporasında artış yaşandı. 1948’de İsrail Devleti’nin kurulmasıyla birlikte “ Yahudi diasporası” terimi İsrail dışında yaşayan Yahudileri tarifi etmek için kullanılmaya başlandı. Günümüzdeki Yahudi diasporasının olduğu yerler: ABD, Rusya, Fransa, Kanada, Birleşik Krallıklar, Almanya’dır.

2. Türk Diasporası

Türk diasporası, yurt dışında yaşayan Türkleri ve Türkiye’den eski Türk topraklarından dışarı göç etmiş Türkler'in dünyadaki tahmini nüfusu anlatmak için kullanan terimdir. Türkiye dışında yaşayan Türkler'i üç grupta inceleyebiliriz.

Türkiye Cumhuriyeti kurulduktan sonra sınırlar dışında kalan Türk azınlıklar, Orta Asya’dan Anadolu’ya gelmeyenler ( eski SSBC içerisinde kalanlar) Türkiye Cumhuriyeti kurulduktan sonra diğer ülkelere göç edenler.

3. Kıbrıs Türkleri Diasporası

Kıbrıs Türkleri veya Kıbrıslı Türkler, Kıbrıs adasında yaşayan Türkler'in Osmanlı İmparatorluğu’nun 1571 yılındaki Kıbrıs adasını ele geçirdikten sonra Anadolu’da bulunan Türkler Kıbrıs adasına göç etmiştir. 1974 yılında Türk Silahlı Kuvvetlerinin adaya müdahale etmesinden sonra adanın ikiye bölünmesiyle birlikte çoğunluğunun KKTC’de yaşamını sürdüren kesimlere verilen isimdir. Burada yaşayanların Türkiye Türklerinden pek farkı yoktur.

4. Azeri Diasporası

Azerbaycan Diasporası, Azerbaycan ve İran Azerbaycan’ı dışında yaşayan ve kendisini bu adla değerlendiren Azerilere verilen genel addır. Azerbeycan dışında 3-4 milyon Azerbaycanlının yaşadığı iddia edilmektedir ama tam olarak kesin bilgi yoktur. Azerbaycanlıların en yoğun olduğu ülkeler: Rusya, ABD, Ukrayna, Kazakistan, Almanya ve Fransadır.

5. Adige/ Batı Çerkesleri Diasporası

Çerkeslerin bir kolu olan ve Rusya Federasyonu’na bağlı olan Adigey Cumhuriyeti ile Krasnodar Krayı ile Çerkes Sürgünü’nde Çarlık Rusyası döneminde Kafkasya’dan Osmanlı İmparatorluğu topraklarına tehcir ettirilen ve bugün Türkiye, Ürdün, Suriye ve İsrail gibi ülkelerde yaşayan Kuzey Kafkas halkı, Adigey Cumhuriyeti’nin %24’ünü oluşturuyor.

Diaspora neden meydana gelir?

Diasporalar farklı nedenlerden dolayı ortaya çıkabilir. Bunlar arasında savaş, doğal afetler, siyasi zulüm, ekonomik baskı ve göçmenlik yer alır. Birçok diaspora topluluğu, kendi seçimleri doğrultusunda da doğdukları yerlerden ayrılırlar.

Diaspora toplulukları ne tür etkiler yaratabilir?

Diaspora toplulukları, doğdukları yerlerdeki kültürlerini ve geleneklerini korumaya çalışırlar. Ayrıca, yeni ülkelerinde de kendi kültürlerini devam ettirirler ve bu kültürlerini diğer topluluklarla paylaşırlar. Bunun yanı sıra, diaspora toplulukları, gittikleri yerlerde ekonomik ve sosyal etkiler yaratabilirler ve ülkeler arasında kültürel alışverişi artırabilirler.

Diaspora toplulukları için ne gibi zorluklar ortaya çıkabilir?

Diaspora toplulukları, yeni ülkelerine uyum sağlamakta zorluklar yaşayabilirler. Dil, kültür ve yaşam tarzı farklılıkları gibi nedenlerden dolayı entegrasyon süreci uzun ve zorlu olabilir. Ayrıca, diaspora toplulukları, yeni ülkelerinde ayrımcılık, önyargı ve ayrılıkçı politikalara maruz kalabilirler.

Diaspora topluluklarıyla nasıl iletişim kurulabilir?

Diaspora topluluklarıyla iletişim kurmak için birçok yol bulunmaktadır. Bu yollar arasında sosyal medya, e-posta, telefon, mektup, toplantılar ve etkinlikler yer alır. Bu iletişim yolları, diaspora topluluklarıyla temas kurmak ve kültürlerini ve deneyimlerini paylaşmak için kullanılabilir. Ayrıca, diaspora topluluklarına danışmanlık hizmetleri ve diğer destek kaynakları sağlayan kuruluşlar da mevcuttur.