Çocuk İşçi Kimdir? Çocuk İşçi Çalıştırma Şartları Nelerdir?

Dünya ülkelerinde en büyük sorunlardan biri olan çocuk işçiliği ya da çocuğun emek istismarı sorunu sanayileşme ile baş göstermiştir. 20. yüzyıldandan itibaren fabrika gibi ağır üretim alanlarının açılmasıyla insan gücüne ihtiyaç duyulmuştur. Sömürgeciliğin önemli rol oynadığı, kapitalist düşüncenin geliştiği bu çağda yapılan işleri ucuza getirmek için çocuklar kullanıldı. Bizler de yapılan çalışmalarla birlikte çocukların çalışma yerleri hakkında bilgi vereceğiz.

Çocuk İşçi Kimdir?

Çocuk İşçi; 14 yaşını bitirmiş, 15 yaşını doldurmamış ve ilköğretimini tamamlamış kişilerdir. 15 yaşını tamamlamış, ancak 18 yaşını tamamlamamış kişilere de genç işçi diyoruz. Türkiye'de bakıldığı zaman birçok alanda çalışan çocuk işçi ve genç işçileri görmektyiz. Çocuk ve genç işçilerin haklarının istismar edilmesini önlemek için çalışmalar yapılmaktadır. Çalışma ve Sosyal Bakanlığı, sendikalar, dernekler tarafından yürütülen çalışmalar çocuk işçilerin haklarının gasp edilmesine yöneliktir.

Çocuk İşçi Çalıştırma Şartları Nelerdir?

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, “ Çocuk ve Genç İşçilerin Çalıştırma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelikte” değişiklikler yaptı. Bu değişikliklere göre, 16 yaşını doldurmuş fakat 18 yaşını bitirmemiş genç işçilerin çalışabileceği iş alanları üzerinde tekrardan düzenlemeye gidildi, çocuk işçilerin çalışamayacağı iş bölümleri yeniden belirlendi.

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, yaş kayıtlarına bağlı işler de olsa da, temizleme, alkol ve bağımlılığa yol açan maddelerin üretim yerleri, toptan satış yerleri, patlayıcı ve tehlikeli maddelerin yer aldığı iş alanlarında çocukların kesinlikle çalışmayacağı yönünde karar aldı. Bu gibi yerler, çocuğun geleceği ile ilgili büyük sorunlar ortaya çıkartacaktır.

Çocuklar çalıştığı işler okul hayatını etkilemeyecek haftada en az 48 saat izni olan hafif işlerdir. Çocuğun dengesini bozmayan bu işler, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca şu şekilde açıklanmıştır;

Çocuk İşçilerin Çalıştırılabilecekleri Hafif İşler Nelerdir?

• Düşme ve yaralanma tehlikesi olabilecek şekilde çalışmayı gerektirecek olanlar hariç meyve, sebze, çiçek toplama işleri,

• Gazete, dergi ya da yazılı matbuatın dağıtımı ve satımı işleri (yük taşıma ve istifleme hariç),

• Fırın, pastane, manav, büfe ve içkisiz lokantalarda komi ve satış elemanı olarak yapılan işler,

•  Satış eşyalarına etiket yapıştırma ve elle paketleme işleri,

•  Kütüphane, fuar, panayır ve sergi yerlerinde yardımcı işler (yük taşıma ve istifleme hariç),

•  Spor tesislerinde yardımcı işler,

• Esnaf ve sanatkarların yanında satış işleri,

• Büro hizmetlerine yardımcı işler,

• Kümes hayvanları besiciliğinde yardımcı işler ve ipek böcekçiliği işleri,

• Çiçek satışı, düzenlenmesi işleri.

Genç Çocuk İşçilerin Çalışabileceği İşler Nelerdir?

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı 16 yaşını doldurmuş ancak 18 yaşını bitirmemiş genç işçilerin çalışabilecekleri işleri şu şekilde belirledi;

• Toprağın pişirilmesi amacıyla imal olunan kiremit, tuğla, ateş tuğlası işleri ile boru, pota ve benzeri inşaat ve mimari malzeme alanlarında,

• Kurutma ve yapıştırma işleri, yonga ağaçtan mamul, suni tahta ve PVC yüzey kaplamalı suni tahta imal işleri,

• Parafinden eşya imal işleri,

• Kuş ve hayvan tüyü kıllarının temizlenmesi, didiklenmesi ve ayrılması gibi işlerde,

• Plastik maddelerin şekillendirilmesi ve plastik imal işlerinde. Tekstil, perde, otomobil ürünleri gibi işlerde,

• Selüloz üretim işlerinde,

• Kağıt ve kağıt üretimi yapılan her türlü eşya ve malzemenin yapım işleri,

• Gıdaları depolama işleri ile un ve çelik fabrikalarındaki işler,

• Her tür mürekkep ve mürekkep ihtiva eden imal işlerde çalışması uygun görülmüştür.

Çocuklar Bu İşlerde Çalıştırılamaz!

Çocukların bedenlerine olduğundan fazla yük verilmesi hem psikolojik hem de fiziksel gelişiminin kötü etkilenmesi yönünde önemli rol oynayacaktır. Dünya üzerinde bakıldığında çocuk işçi sayıları bir hayli fazladır. Dünya ülkelerinin en önemli sorunlarından biri olan çocuk işçileri azaltmak ya da tamamen ortadan kaldırmak için yasalar yapılmaktadır. Bu yasalar çerçevesinde çocuk işçilerin çalışma alanlarına kısıtlamalar getirtilmiştir.

Çocuk ve Genç İşçilerin Çalıştırılamayacakları İşler;

• 4857 sayılı İş Kanununun 69 uncu maddesinde belirtilen gece dönemine rastlayan sürelerde yapılan işler,

•  Maden ocakları ile kablo döşemesi, kanalizasyon ve tünel inşaatı gibi yer altında veya su altında çalışılacak işler,

• Ağır ve Tehlikeli İşler Yönetmeliğinde 18 yaşını doldurmamış kişilerin çalışmasının yasaklandığı işler,

•  Hazırlama, Tamamlama ve Temizleme İşleri Yönetmeliği kapsamındaki işler,

• Sağlık Kuralları Bakımından Günde Ancak Yedibuçuk Saat veya Daha Az Çalışılması Gereken İşler Hakkında Yönetmelik kapsamında yer alan işler,

•  Alkol, sigara ve bağımlılığa yol açan maddelerin üretimi ve toptan satış işleri,

• Parlayıcı, patlayıcı, zararlı ve tehlikeli maddelerin toptan ve perakende satış işleri ile bu gibi maddelerin imali, işlenmesi, depolanması işleri ve bu maddelere maruz kalma ihtimali bulunan her türlü işler,

• Gürültü ve/veya vibrasyonun yüksek olduğu ortamlarda yapılan işler,

• Toksit, Kanserojen, nesil takip eden genler zararlı veya doğmamış çocuğa zararlı veya herhangi bir şekilde insan sağlığını etkileyen zararlı maddelerle ilgili işler,

• Müteharrik makineler kullanılarak yapılan işler,

•  Fazla dikkat isteyen ve aralıksız ayakta durmayı gerektiren işler,

•  Parça başı ve prim sistemi ile ücret ödenen işler,

•  Meslek eğitim programı gereği staj nedeni ile yapılan çalışmalar hariç, güzellik salonlarında yapılan yüz, vücut bakımı ve estetiği, epilasyon ve masaj işleri,

• Eğitim, deney eksikliği güvenlik konusunda dikkat eksikliğine bağlı olarak gençlerin maruz kalabileceği kaçınılması veya fark edilmesi mümkün olmadığına inanılan iş kazası riski taşıyan işler,

• Aşırı sıcak ve soğuk ortamda çalışma gerektiren işler ile sağlığa zararlı ve meslek hastalığına yol açan maddeler ile yapılan işler,

•  Radyoaktif maddelere ve zararlı ışınlara maruz kalınması ihtimali olan işler,

• Açık bir şekilde veya uzman hekim raporu ile fiziki ve psikolojik yeterliliklerinin üzerinde olan işler,

• Para taşıma ve tahsilat işleri,

• İş bitiminde evine veya ailesinin yanına dönmesine olanak sağlamayan işler (eğitim amaçlı işler hariç),

Türkiye'de Çocuk İşçilerin Durumu Nasıldır?

Özellikle son yıllarda Suriye, Irak gibi komşu ülkelerdeki iç savaş nedeniyle bir hayli mülteci göçü alan Türkiye'de çocuk işçi sayısında bir anda ciddi bir artış gösterdi. Çoğunluğunu Suriyelilerin oluşturduğu çocuk işçiler, ülkemizde sokak satıcılığında, sanayide, ayakkabı boyacılığı gibi işlerde çalıştırılmaktadır.

Türkiye’de çocuk işçilerinin durumu yapılan açıklamalarda şu şekilde yansımıştır;

• Okula gitmeyen çocuklar için haftalık çalışma 54 saat.
• Çocukların yüzde 3,5’i yaralanmış veya sakatlanmıştır.
• Çocukların üçte birine iş yerlerinde yemek verilmiyor.
• Çocukların yarısından çoğu 400 TL altında bir ücretle çalıştırılmaktadır.

Çocuk işçiliği, insani gelişim açısında ciddi bir sorun olarak görülmektedir. Yapılan araştırmalara göre önemli bir şekilde çocuğun eğitim hakkı gasp edilmektedir. Dünya üzerinde her 5 çocuktan birinin çalışmak zorunda bırakılması, bu çocukların sağlıklı bir çevrede ve belli başlı hak ve özgürlüklerinden mahrum kalmasına neden olmaktadır. Çocuklara yönelik bu istismarların ortadan kaldırılması için dünyanın pek çok yerinde projeler yürütülmektedir. Bakıldığı zaman Türkiye’de de son yıllarda çocuk işçilerle ilgili çalışmalar yapılmaktadır.

2015'de Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK)  tarafından yapılan araştırmaya göre ülkemizde yaklaşık 8 Milyon'u aşkın çocuk işçinin olduğunu belirlenmiştir. Bu rakamın bir hayli fazla olması, çocucuk işçilerle ilgili çalışmaların daha da yoğunlaştırılması gerektiğini bir kez daha gözler önüne sermiştir.

Unutmayalım, gelecek çocuklarındır. Gönül ister ki çocuğa yapılan bu istismarlar son bulsun, çocuklar çalıştırılmasın, çocukluklarını yaşasın.

NeOldu.com / Özel Haber