İman ve İslam Kavramları Arasındaki İlişki

“İslam” Arapçada “teslimiyet”, “teslim olmak” anlamına gelir. Yani Allah’ın Hz. Muhammed’e (s.a.v) gönderdiği emirlerin Müslümanlara tebliğ edilmesiyle verilen emirleri yerine getirmek ve sorgulamadan teslim olmak demektir.

Geniş anlamda “İslam” ne anlama gelir? “itaat etmek, boyun eğmek, bağlanmak, bir şeye teslim olmak, esenlikte kılmak” anlamlarına gelen İslam,  bir başka açıklama ile “Allah’ın Hz. Muhammed’e (s.a.v) vahiy yoluyla gönderdikleri emirlerin Müslümanlara ulaşmasından sonra, Müslümanların kalp ile tasdik etmeleri, dil ile söylemeleri ve amele dökmeleridir. Daha önceki konumuz olan “İslam İnancında İmanın Mahiyeti Konuları” başlığında açıkladığımız üzere; Bir Müslüman, duyduğu veya öğrendiği bir şeyi araştırdıktan sonra yani “bilgi” yolu ile kesinliğinden emin olduktan sonra o bilgiye iman etmekle sorumludur. İman ettiğini; tasdik, ikrar ve bilgi ile onayladıktan sonra amele dökmesidir. İslam da tam olarak bu anlama gelir. Yani Müslümanın doğruluğunu onayladığı bilgileri kalbi ile teslim olarak amele dökmesidir.

İman ve İslam kavramları arasındaki ilişki, Kur’an’ın ifadesiyle bazen aynı anlamda kullanılmış bazen de ikisi ayrı olarak kullanılmıştır. Geniş bir açıklamaya sahip olan “İslam” kavramı, kesin olarak “teslim olmak” ise İman esasları olarak üç bölümde incelenen tasdik yani onaylamak, ikrar yani dil ile söylemek, amel yani organlarla emirleri yerine getirmek demektir. Nitekim Allah (c.c) ayet-i kerimede “…Ancak âyetlerimize inanıp da teslim olan- lara duyurabilirsin.” (en-Neml 27/81) demektedir. Burada yer alan “inanıp” kelimesi “İman”, “teslim olanlar” ise “İslam”ı göstermektedir. Bu ayete göre her Müslüman aynı zamanda iman etmiş manasına gelir. Çünkü “İman” ve “İslam” kavramları aynı anlamda kullanılmışlar.

Bazı ayetlerde ise “İman” ile “İslam” ayrı kavramlar olarak değerlendirilmişlerdir. “Bedevîler inandık dediler. De ki: Siz iman etmediniz, ama boyun eğdik deyin. Henüz iman kalplerinize yerleşmedi…” (el- Hucurât 49/14) Bu ayette “siz iman etmediniz” yani henüz duyduklarınızı, öğrendiklerinizi ve Peygamber’in (s.a.v) size emrettiklerini kalp ile tasdik etmediniz, dil ile ikrar etmediniz ve bilgi ile araştırmadığınız gibi amele dökmediniz. Sadece “boyun eğdik” yani “Müslüman olduk deyin”. Bu ayete göre ise İman ve İslam ilişkisi birbirinden farklı olarak değerlendirilmiş yani bir diğer anlamı ile Müslüman olan aynı zamanda iman etmiş (Mü’min olmuş) sayılmaz.

İslam nedir?

“İslam” yukarıda da belirttiğimiz gibi kelime anlamı ile “teslim olmak, boyun eğmek” anlamlarına gelir. Genel anlamda ise İslam bir dindir. İnsanların İslam dinine girip girmemeleri kendi iradelerine bırakılmıştır. “Dinde zorlama yoktur…” (Bakara-256) ayetinde net şekilde ifade edilmiştir. Yani bir insan dinini; ailesinden gördüğü şekilde, çevresinden etkilenerek veya bilgi yolu ile araştırarak belirleyebilir. Allah, bu konuda insanlara herhangi bir mecburiyet vermemiştir. Fakat bununla birlikte Müslüman olmadan ölenler hakkında da Kur’an-ı Kerim’de pek çok bilgiler verilmektedir. Ahirette verilecek hesap, Cehennem azabı vs. ama yine de herhangi bir insana zor kullanarak “Müslüman olacaksın!” demek İslam’ın emirlerinden değildir.

Yukarıda İslam ve din ilişkisini açıkladıktan sonra bir de Müslüman olan kişilerin durumuna değinmek gerekir. İman ve İslam kavramları arasındaki ilişki aslında bir zorunluğu göstermektedir. Yukarıdaki paragrafta açıkladığımız üzere başka bir dine müntesip olan bir insana zor yoluyla “Müslüman olacaksın!” emri vermek, hiçbir Müslümanın görevi olmadığı gibi hakkı da değildir. Ama Müslüman olan bir kişinin aynı zamanda Mü’min olabilmesi için yerine getirmesi gereken bazı kurallar vardır. Her ne kadar din değiştirmede zorlama olmasa da dine giren kişi için aynı şeyi söylemek mümkün değildir. İslam’a göre İslam’ın şartları yani Müslüman olabilmenin şartları 5 olarak belirlenmiştir. Nedir bunlar?

İslam’ın Şartları

• Kelimei Şehadet getirmek,
• Namaz kılmak,
• Oruç tutmak,
• Zekat vermek,
• Hacca gitmek.

Bunlardan ilk ikisi hakkında kesinlikle bir yumuşatma söz konusu olamaz. Yani bir kişi İslam dinini kabul etmiş ise kelime-i şehadet getirmek zorundadır, namaz kılmak zorundadır. Son üç madde ise yani oruç tutmak, zekât vermek ve hacca gitmek, bazı durumlarda esnetilmektedir. “(Oruç) Sayılı günlerdir. Artık sizden kim hasta ya da yolculukta olursa tutamadığı günler sayısınca başka günlerde (tutsun). Zor dayanabilenlerin üzerinde bir yoksulu doyuracak kadar fidye (vardır)…” (Bakara-184) ayetinde bazı durumlar istisnai olarak görülmüştür. Aynı durum zekat verme ve hacca gitme konusunda da görülmektedir.