Gece ve Gündüz Nasıl Oluşur? - Gece Gündüz Hareketinin Anlatımı ve Dünyaya Etkileri

Gece Gündüz Nasıl Oluşur? Gece Gündüz Oluşmasaydı Ne Olurdu?

" Gece ve gündüz ", insan hayatını son derece etkiler ve yaşam alışkanlıklarını belirler. Peki, bir gün içinde hem gündüz hem de gece yaşamamızı neye borçluyuz?

Dünya güneşin etrafında dönerken aynı zamanda kendi ekseni etrafında da döner. İşte, bunun sonucunda gece ve gündüz oluşur. Dünya kendi ekseni etrafında dönüşünü 24 saatte tamamladığı için bir gün 24 saattir. Bu 24 saatin kaçının gündüz kaçının gece olduğu ise mevsimden mevsime değişiklik göstermektedir.

Gece Gündüz Oluşumu Görselde ki Gibidir;

Kışın gündüzler daha kısayken geceler daha uzundur. Yazın ise gündüzler uzunken geceler daha kısadır. Gündüz saatlerinin geçmesi ile birlikte dünyanın dönüş hareketi devam ettiği için güneşin gökyüzündeki konumu da değişir. Akşam saatlerinde güneş ufuk çizgisine kayar ve güneşin geliş açısı azaldığından dolayı gökyüzü yavaş yavaş kararmaya başlar. Böylece gece ve gündüz rutini bu şekilde devam eder.

Gece Gündüz Oluşumunda Açısal Hız & Çizgisel Hız Faktörü Nedir?

Dünyanın kendi ekseni etrafında döndüğü esnada iki türlü hız çeşidi ortaya çıkar. Bu hızlardan bir tanesi açısal hız, diğeri ise çizgisel hızdır. Peki, gece ve gündüz oluşumunda büyük bir etkiye sahip olan bu hızlar ne anlama gelmektedir?

Açısal Hız

Gece gündüz oluşumunda dairesel hareket yapan bir cismin birim zamanda taranan açıya, açısal hız denir. Açısal hız, dünya üzerindeki tüm enlemlerde aynıdır. Ortalama olarak 24 saatte 3600 derece taranır. Bir saatte 15°, 4 dakikada 1° dir.

Çizgisel Hız

Gece gündüz oluşumunda diğer önemli hız etkeni ise çizgisel hızdır. Cisimlerin birim zamanda aldığı yola çizgisel hız  denir. Açısal hızda olduğunu gibi, çizgisel hızda dünya üzerindeki her enlemde hız aynı değildir. Enlemlerde hız farklılıkları gözükmektedir. Hızın en yüksek olduğu yer Ekvatordur ve saatte 1670 km'dir. Bu hız kutuplara doğru azalır ve kutup noktalarında 0 km olur.

Çizgisel Hız ve Gece Gündüz Oluşumuna Etkisi

Çizgisel hızın farklı olmasına bağlı olarak Ekvator ve çevresinde güneş hızlı doğar ve hızlı batar. Kutuplarda ise bu süre oldukça uzamaktadır.  Açısal hızdan farklı olmasının başlıca nedenleri arasında yer çekimi kanunu da etkilidiri. Ekvatorda çizgisel hız ve savrulma fazla olduğu için yer çekimi az, kutuplara doğru ise çizgisel hız ve savrulma azaldığı için yer çekimi artar.

Kısaca belirtmek gerekirse, çizgisel hızın, hız değeri 2 katı fazla olsaydı, bir gün 24 saat değil de 12 saat olacaktı.

Gece ve Gündüz Oluşmasaydı Ne Olurdu?

• Dünya kendi ekseni etrafında dönmeseydi, gezegenimizin güneşe bakan tarafı altı ay boyunda gündüzü yaşarken; diğer tarafı altı ay boyunca geceyi yaşardı.
• Yılın ikinci yarısında durum tam tersine döneceği için bizim mevsimler sayesinde yavaş yavaş hissettiğimiz ısı değişimi bir anda olurdu.
• Bu yüksek ısı değişimi rüzgârları da etkileyeceği için hava akımları ekvatora paralel değil, ekvatordan kutuplara doğru olurdu.
• Güneş, gökyüzünde güneye doğru mevsimsel olarak yukarı ve aşağı doğru hareket edecek biçimde konumlanırdı.
•  Manyetik alanın etkisi kaybolurdu ve kuzey ışıkları görülemezdi. Kozmik ışınlardan korunmamızı sağlayan radyasyon dengesi yok olurdu.

Gece ve Gündüz Oluşmasının Etkileri

• Gece ve gündüz sıralı olarak meydana gelmektedir.
• Güneş ışınlarının gün içerisinde yere düşme açıları değişir. Sabah ve akşam güneş ışınları eğik, öğlen vakti ise en yüksek açıyla gelir.
• Gölgelerin boyları günün her saatine göre değişiklik gösterir.
• Gün içerisinde farklı sıcaklıklar meydana gelir en yüksek sıcaklıklar öğleden sonra görülürken, en düşük sıcaklıklar da güneşin doğduğu andır.
• Gün içerisinde basınç değişimleri oluşur. Bunun sonucunda günlük (meltem) rüzgarlar oluşur.
• Kurak ve yarı kurak bölgelerde taşlarda mekanik çözülme gerçekleşir.
• Merkezkaç (coriolis) kuvveti oluşur. Bunun sonucunda; Rüzgarların ve okyanus akıntılarının yönlerinde sapmalar meydana gelir.
• 30 ve 60 enlemleri civarında dinamik basınç merkezleri oluşur.
• Yerel saat farkları meydana gelir.