Artvin Türküleri, Hikayeleri ve Müzik Aletleri
Artvin, Karadeniz Bölgesi'nin kuzeydoğusunda yer alan ve yemyeşil doğası, tarihi ve kültürü ile öne çıkan bir şehirdir. Bu zengin kültürün önemli bir parçasını da türküler ve müzikler oluşturur.
Artvin türkülerinin kendine özgü bir tarzı vardır. Genellikle ahenkli ve duygusal olan bu türküler, yöredeki insanların günlük yaşamlarını, doğayla olan ilişkilerini, aşklarını ve özlemlerini anlatır.
ARTVİN TÜRKÜLERİ
Yöresel Türküleri: Bu tür türküler, Artvin'in farklı ilçelerinden ve köylerinden derlenmiştir. Her birinin kendine özgü bir hikayesi ve melodisi vardır. En bilinen yöresel türkülerden bazıları şunlardır:
- Arhavi'nin Dağına: Arhavi yöresine ait bir türküdür.
- Ata Barı: Artvin'in genelinde bilinen ve sevilen bir türküdür.
- Ay Döne Döne: Hüzünlü bir ayrılık türküsüdür.
- Sallanı Sallanı Gelir Geçersin: Hopa yöresine ait bir türküdür.
- Senden Bana Yâr Olmaz: Bir aşk türküsüdür.
- Maniler: Kısa ve öz sözler ile duyguları anlatan maniler, Artvin'de oldukça yaygındır. Genellikle atma türküler şeklinde söylenir.
- Ninni: Artvin'de bebekleri uyutmak için kullanılan ninniler, genellikle uzun ve nağmelidir.
- İş Türküleri: Tarlada, yaylada veya ev işlerinde çalışırken söylenen türkülerdir. Bu türküler, çalışmayı daha keyifli hale getirir ve işçilere motivasyon sağlar.
ARTVİN'İN EN SEVİLEN TÜRKÜLERİ
Benziyor (Bugün Seyran Ettim)
Bugün seyran ettim ben bir güzeli
Emsali bulunmaz güle benziyor
Kaşları bent eder gökte bulutu
Derde derman olan yele benziyor
Hodlu Noksani
Türkünün Hikayesi: Hodlu Noksani, Artvin yöresine özgü "Benziyor" adlı türkünün hikayesini şöyle anlatır: Madende çalıştıktan sonra hasta olarak Trabzon Hastanesi'ne yatırılmıştır. Hastanede kaldığı süre boyunca yazdığı şeyler hastane personeli arasında dolaşmış. Bir gün, bazı hemşirelerin yanına gelerek kendilerine de bir şeyler yazmasını rica etmeleri üzerine bu türküyü yazmıştır.
Bilmem (Bu Derdimi Nasıl Edeyim)
Bu derdimi nasıl edeyim beyan
Sayın bey insafa gelir mi bilmem
Layıkken makama oldu perişan
Geçer vakit geri kalır mı bilmem
Telaşı Var (Yığılmış Ahbaplar)
Hodlu Noksani
Türkünün Hikayesi: Hodlu Noksani'nin bir başka eseri olan bu türkünün hikayesi ise şu şekildedir: 1949 yılında Murgul'da işe başlayan Noksani, fabrikadaki zam ve primler için rüşvet alan Süleyman Bey'in durumunu gözlemlemiştir. Süleyman Bey, çeşitli hediyeler kabul ederek rüşvet almaktan çekinmemekteydi. Bir gün, Süleyman Bey'in rüşvet için aldığı hediyeleri gören Noksani, bu duruma tepki olarak bu türküyü yazmıştır.
Telaşı Var (Yığılmış Ahbaplar)
Yığılmış ahbaplar umut verirler
Düşmanın benimle kan telaşı var
Yedi derya nur evladı söndürmez
Yanar yüreğimin hun telaşı var
Mehmet Muratoğlu
Türkünün Hikayesi: "Telaşı Var" adlı Artvin yöresi türküsü, Mehmet Muratoğlu tarafından bestelenmiştir ve Şamili'nin hikayesini anlatır. Erzurum'da aşıklar arasında gerçekleşen bir atışmada büyük ilgi gören Şamili'nin kahvesine, bir diğer aşık tarafından zehir konulmuştur. Köyüne dönerken yolda fenalaşan Şamili, zehirlendiğini anlayınca bu türküyü söylemiştir. Maalesef köyüne varmadan hayatını kaybetmiş ve mezarı Yusufeli'nin İşhan köyünde yer almaktadır.
Ay Döne Döne
Ay döne döne döne
Gelin mi oldun yine
Gelin olduğun gice
Oynarım döne döne
Kızın Beli İncedir İnce
Bir Artvin türküsü olan Ay Döne Döne"nin derlemesi Ankara Devlet Konservatuarı tarafından yapılmıştır.
Kızın Beli İncedir İnce
Kız belin incedir ince
Zatekan incedir ince
Kaşların karadır kara
Gözlerin ela ela
Saçların kumraldır kumral
Anadan kumraldır kumral
Dişlerin incedir inci
Ezelden incedir inci
Sesi bülbül sesi gibi
Gülüşü cennet gibi
Yürümesi selvi gibi
Yarim benim can gibi
Türkünün Hikayesi: Türkü, anonim sözlere sahip olsa da, bazı kaynaklarda türkünün sözlerinin Hopa'lı Âşık İsmail tarafından yazıldığı da belirtilmektedir.
Derede Değirmenin
Derede Değirmenin (Nazlı Yar)
Kınalıdır Taşları (Nazlı Yar)
Yakına Gel Yakına Gel (Sevdiğim)
Öpek Kalem Kaşları (Sevdiğim)
Cafer Horhoroğlu
Artvin yöresine ait olan türkü, Cafer Horhoroğlu'na aittir. Sevilen türküyü derleyen ve notaya alan kişi ise Muzaffer Sarısözen'dir.
Senden Bana Yar Olmaz - "Kışa Çevirme Yazımı"
Senden bana yar olmaz
Olsa vefakar olmaz
KIşa çevirme yazımı
Çalıp dinletme sazımı
Küskürüp sen al nazımı
Yaralıyam yaralı
Her ağaçta bar olmaz
Seven bahtiyar olmaz
Gül bülbülde şen olur
Gül bülbülde şen olur
Yar sevdiğinden ayrılır
Ağlar kanlı yaş döker
Türkünün Hikayesi: Türkü, Hasan Çatık tarafından yazılmış ve Muzaffer Sarısözen tarafından derlenmiştir. Sözleri bir aşığın yaşadığı platonik aşkı ve bu aşkın yarattığı acıyı anlatır.
Türkünün Yorumcuları:
"Kışa Çevirme Yazımı" türküsü, birçok farklı sanatçı tarafından seslendirilmiştir. Bu sanatçılardan bazıları şunlardır:
- Cengiz Özkan
- Ümit Besen & Arif Susam & Cengiz Kurtoğlu
- Nilgül
- Soner Genel
İndim Dere Irmağa
İndim Dere Irmağa (Hoy Nanay Da Cilveloy Nanay Da)
Zeytin Dalı Kırmağa (Hoy Nanay Da Cilveloy Nanay Da)
Geldim Seni Almağa (Hoy Nanay Da Cilveloy Nanay Da)
Başladın Ağlama (Hoy Nanay Da Cilveloy Nanay Da)
Türkünün Hikayesi: Artvin'in en bilinen ve en sevilen türküleri arasındadır. "Cilveloy Nanay Da" adıyla da bilinmektedir. Osman Aksu'ya ait olan bu türkünün düzenlemesini ise Muzaffer Sarısözen yapmıştır.
ARTVİN MÜZİK ALETLERİ
Artvin'de kullanılan en yaygın müzik aletleri şunlardır:
Kemençe: Karadeniz'in simgesi haline gelen kemençe, Artvin'de de oldukça popülerdir.
- Horon: Kemençeye eşlik eden horon, Artvin'in yöresel oyunlarında da kullanılır.
- Tulum: Üflemeli bir çalgı olan tulum, özellikle Hopa yöresinde yaygındır.
- Zuga: Vurmalı bir çalgı olan zuga, horonlarda ve diğer yöresel oyunlarda kullanılır.
- Davul: Davul, Artvin'de düğünlerde ve şenliklerde kullanılır.
ARTVİN MÜZİK GELENEĞİ
Artvin'de müzik geleneği oldukça güçlüdür. Hemen hemen her köyde kemençe ve horon bilen birileri vardır. Düğünler, şenlikler ve diğer özel günlerde türküler söylenir ve horon oynanır.
Artvin'in zengin müzik kültürü, nesilden nesile aktarılmaya devam etmektedir. Son yıllarda, Artvin türkülerine ve müziğine olan ilgi de artmaktadır. Bu sayede, bu güzel gelenek yaşamaya devam etmektedir.
