Osmanlı İmparatorluğu’na ait 400’e yakın sandık ve balya dolusu arşivlenmiş belge, Mayıs 1931’de Bulgaristan’daki bir kağıt fabrikasında yakılması için satılırken yakalandı. Maliye Bakanlığı İstanbul Defterdarlığı’ndan götürülen bu belgelerin fiyatı ise okkası 3 kuruştu.
Döneme bomba gibi düşen bu vaka üzerine Osmanlı Arşiv Uzmanı Kasım Hızlı'nın, Bulgaristan hükümetinden belgelerin akıbeti ile ilgili aldığı bilgi ise daha da şaşırtıcı cinstendi. Bulgaristan hükümeti fabrikadan alınan bazı Osmanlı arşivlerinin Vatikan’a satıldığını söyledi.
Osmanlı arşiv belgeleri ile ilgili dönemin Manisa milletvekili Refik Şevket, TBMM’ye bu sürecin dönemin Başbakanı İsmet İnönü tarafından durdurulduğunu belirtti.
Satılmış olan belgelerin hamur kağıdına dönüşmesini Bulgaristan'ın İstanbul Başkonsolosluğu'nda görevli Bulgar Panço Doref’in engel olduğunu söyledi. Doref, belgelerle ilgili hükümetine “Satın alınan kağıtlar adi değil, önemli Osmanlı Devleti belgeleridir” şeklinde açıklama yapması, belgelerin kaybolmasını engelledi.
Sirkeci Tren Garı'ndan Bulgaristan'a götürülmek üzere balyalanmış olan Osmanlı arşivleri
Türkiye'den getirilen evrakların değerlendirilmesi için Bulgaristan'da kurulan komisyonun kararı…
Kasım Hızlı, TBMM 4. ve 5. dönem İstanbul milletvekili Halil Edhem Eldem aracılığıyla Başbakan İsmet İnönü’ye arşiv malzemelerinin satılmaması gerektiğini iletti.
Konuyla ilgili Başbakanlık Tarih Evrakı İnceleme Kurulu ile İstanbul Kütüphaneleri Tasnif Heyeti reisliği yapan Muallim Cevdet İnançalp detaylı bir rapor hazırladı.
Osmanlı arşivlerinin satılmaması için meclise önerge veren dönemin Manisa Milletvekili Refik Şevket
Osmanlı arşivlerinin satışıyla ilgili kapsamlı bir haber yapan Son Posta Gazetesi yazarı İbrahim Hakkı Konyalı