Oyun Teorisi

Oyun Kuramı, 1944 yılında John von Neumann ve Oskar Morgenstern tarafından yazılan Oyunların ve Teorik Davranışın Kuramı adlı kitapla başlamıştır. Daha sonra Princeton Üniversitesi'nde 1949 yılında hazırladığı doktora tezi olan Oyun Teorisi ile John Nash, 1994'te Nobel Ekonomi Ödülü'nü kazanmıştır. 

Oyun Teorisi'nde kararlar kimi zaman diğer oyuncularla uyum içerisinde (işbirlikçi), kimi zaman da rekâbet halinde verilir. Oyunda denge bulunmaya çalışılır. Bu noktada gerçekleştirilen dengelerden en ünlüsü Nash Dengesi'dir. Buna göre, bir oyuncu elindeki seçeneklerden diğer oyuncuların eylemleri de göz önüne alınarak en iyisini seçiyorsa ve aynı şey tüm oyuncular için geçerliyse bu, Nash Dengesi'ni oluşturur. 

Bir örnekle oyun teorisini daha iyi anlamaya çalışalım: Mahpus İkilemi

Birlikte bir suç işleyen iki kişinin polisler tarafından yakalandığını ve ayrı ayrı sorguya alındığını düşünelim. Polisler suçu itiraf ederlerse indirim uygulanacağını söylüyorlar. Varsayalım ki bu iki arkadaş yakalanma olasılıklarına karşılık sorgu sırasında suçu işlemediklerini söylemek üzere daha önceden anlamış olsunlar. Sizce sorgu sırasında hangi davranışta bulunursalar ikisi de kârlı çıkar? 

Şimdi oyun teorisine göre buna cevap verelim. 1.kişi itiraf ederse 10 veya 1 yıl; inkâr ederse 25 veya 3 yıl ceza alır. 2.kişi ise yine aynı şekilde itiraf ederse 10 veya 1 yıl; inkâr ederse 25 veya 3 yıl ceza alacaktır. Ancak diğerinin itiraf etme ihtimalini düşünerek inkâr etmeyi göze alamaz çünkü bu durumda 1.kişi 1 yıl ceza alırken kendisi 25 yıl ceza alacaktır. Bu yüzden de itiraf etmeyi seçer. Oyun 1.kişi ile değil de 2.kişi ile başladığında da aynı düşünce 1.kişide oluşacağı için o da itiraf etmeyi seçecektir. Böylece denge 10, 10 noktasında gerçekleşir ancak en iyi seçenek bu değildir.

İşbirliğine sadık kalsalardı yani inkâr etselerdi ne olurdu? 

İkisi de işbirliğine sadık kalsaydı yani inkâr etselerdi denge 3, 3 noktasında gerçekleşirdi. Bu nokta ikisi için de en kârlı seçenekti.