Yanıltıcı emir, sahte alım-satım emirleri açılarak piyasayı manipülasyona uğratmaya denir.
Piyasanın en çok manipüle edilmesine neden olan yanıltıcı emirler, Amerika Birleşik Devletleri ve Birleşik Krallık de dahil olmak üzere birçok ülkede yasadışı olarak kabul edilmektedir. Ancak özellikle de söz konusu piyasa kripto paralar olunca, yasakların çok da caydırıcı olmadığını, bu durumda yatırımcının psikolojisini iyi yönetmesi ve bununla birlikte temel analiz ve teknik analiz konularına hakim olması gerekir.
Yanıltıcı Emir Nedir?
Kripto para piyasasında olan her yatırımcı illaki “balina” olarak tabir edilen büyük para sahiplerini mutlaka duymuşlardır. Bunlar, paralarına para eklemek için sürekli bir çalışma içerisindedirler. Gerek twitter hesapları üzerinden yaydıkları haberler, gerek basın yoluyla ortaya attıkları iddialar, piyasanın şiddetli bir şekilde manipülasyona uğramasına neden olmaktadır. Ancak bu tip davranışlar kısmi olarak engellenebilir ya da inandırıcılığı daha az olabilir. Fakat genel olarak yatırımcının psikolojisini en çok etkileyen durumlardan biri, fiyatlardaki artış veya düşüşlerdir. Kripto para arz talep dengesinin sık değişmesine neden olan durumlardan biri de yanıltıcı emirdir. Emirler, aslında gerçekte verilmemiş fakat yatırımcıyı yanıltmak için kullanılan bazı algoritmalar ya da botlarla “verilmiş gibi” gösterilir.
Bir piyasayı etkilemek için balinaların gücü küçümsenemez. Açık bir örnek olarak DOGE coin, herhangi bir neden olmaksızın, projesinin de kesinlikle boş bir proje olmasına rağmen Elon Musk gibi balinaların attıkları bir twit sonucunda fiyatının aşırı bir şekilde yükselmesi, bir tip manipülasyon çeşididir. Manipülasyon, sadece kripto paralarda değil, ekonomi alanına giren tüm emtia, altın, gümüş, döviz ya da hisse senetlerine yapılan bir şeydir. Ancak yanıltıcı emirler, manipüle etmenin en gelişmiş yöntemi olarak kabul edilir.
Spoofing, botlar ve tasarlanan bazı algoritmalarla yapılan bir işlemdir. Yine DOGE Coin örneği ile devam etmek gerekirse; piyasanın aşırı bir şekilde hareketlenmesini sağlamak için botlar devreye girer. Bu botlar, yüksek miktarlarda alım emri açarlar. Ancak fiyatlar bu bölgeye yaklaştığında yine otomatik olarak emirler iptal edilir. Buradaki amaç, yatırımcıları yanıltıcı emir verilen kripto paraya yönlendirmektir ve maalesef kripto para yatırımında teknik analiz eğitimi ya da temel analiz eğitimi birkaç ayı kapsayacak bir dönem içerisinde tamamlanabilse de psikoloji yönlendirme ve strateji belirleme çok daha uzun sürelere yayılabilir. Bunun da en büyük kanıtı, yükselmesi için herhangi bir nedeni olmaksızın shitcoinlerin yükselmesi olarak gösterilebilir.
Yanıltıcı Emirler Etkili mi?
Yanıltıcı emirler (spoofing), genel olarak güzel tepkilerin görüldüğü bir durumdur. En uzman bir yatırımcı bile verilen emirlerin gerçek mi yoksa sahte mi olduğunu çok zor anlar. Örneğin, Ethereum’da 3,430$ seviyesinde güçlü bir direnç bulunuyor normal şartlarda burası tepe bölgesidir yani en yüksek yerdir. Grafik okunurken, bu tepe noktasından sonra Ethereum’un bir düzeltmeye gireceği beklentisi oluşur. Ancak balinalar, satış emrini 4000$ seviyesinde verirler ve bu da alımların devam etmesine neden olur. Oysa normal şartlarda 3,430$ seviyesinde güçlü bir satışın olması beklenen bir durumdu, fakat piyasa manipüle edildiği için alımlar devam eder.
Yanıltıcı Emirde (Spoofing) Etkiler Ne Zaman Daha Az Olur?
FOMO (fırsatları kaçırma korkusu) normalde bireysel yatırımcılar için en tehlikeli durumlardan biridir. Sürekli değişken bir piyasada olunduğu için yakalanması gereken fırsatların kaçıyor gibi algılanması korkuya kapılmaya neden olur ve alımlar tepeden devam eder. Piyasayı manipüle etmek isteyen kişilerin de bazen istemsizce düştükleri tuzak durumlar olabiliyor. Bu durum şöyle anlatılabilir;
Örneğin Ethereum’da tepe zirvesyi 3,430$ ve birileri piyasayı manipüle etmek için sahte emirler vermiştir. Fakat FOMO korkusunun çok baskın olması durumunda, sahte alım emirleri gerçeğe dönüşür ve bu da fiyatın gerçekten yükselmesine neden olur.
Yanıltıcı Emirler İyi mi Kötü mü?
Yukarıda da belirttiğimiz gibi spoofing, Amerika Birleşik Devletleri ve İngiltere başta olmak üzere dünyanın hemen hemen her yerinde yasadışı bir işlem olarak kabul edilir. Bunun nedeni ise bir emtia ya da herhangi bir yatırım aracının fiyatının olağandışı bir şekilde artmasına neden olmasıdır. Yanıltıcı emirler, piyasa üzerinde ciddi anlamda olumsuz etkilere neden olur. Arz ve talebe dayanmayan fiyat değişikliklerine neden olan spoofing, yapılan grafik analizlerinin bozulmasına neden olduğu gibi yukarıda istisnai belirttiğimiz istisnai durum hariç, alıcıların büyük ölçüde zarar etmelerine neden olur. Bu nedenle yanıltıcı emirler, kötüdür.
Yanıltıcı Emirler Nasıl Engellenebilir?
Yanıltıcı emirlerin kullanılmasının amacı, piyasayı manipüle etmektir ve sonuç olarak balinaların yüksek fiyattan ellerindeki kripto paraları satmaya neden olur. Sahte emirlerin düzenlemesini içeren manipülasyon tekniği olarak da kabul edilen spoofingi tutarlı bir şekilde belirlemek zordur fakat bunun imkansız olmadığını söylemek gerekir. Yanıltıcı emirleri tespit edebilmek için verilen emirlerin arkasındaki niyeti anlayabilmek gerekir tabi bu da derinlemesine bir analiz gerektirir.
Piyasalarda yanıltıcı emirleri engellemek için birçok çalışma yapılır, çünkü bir fiyatın gerçek değeri, piyasa açısından da yatırımcı açısından da önemlidir. Yanıltıcı emirleri kullanmayı önlemeye yönelik olarak düzenleyici kurumların Bitcoin ETF'lerinin reddedilmesinin arkasındaki neden olarak piyasa manipülasyonunu göstermesi nedeniyle uzun vadede kripto para piyasası için daha faydalıdır.
Yanıltıcı Emir (Spoofing) Hakkında Sık Sorulan Sorular
1. Yanıltıcı emir vermek yasadışı mı?
Kripto para piyasasının yanıltıcı emir vererek manipüle etmek ile ilgili ülkelerin aldığı herhangi bir karar bulunmamaktadır. Ancak yasal olarak ülkelerde kullanılan diğer borsalarda manipüle etmek, yasadışı olarak kabul edilmektedir.
2. Sahte emir nedir?
Sahte emir, bir kripto paranın direnç seviyesinin daha üstüne alım emri verilmesine denir. Bu işlemdeki amaç, yatırımcılarda FOMO oluşturarak kripto paraya yatırımların devam etmesini sağlamaktır. Balinalar bu işlemi yaparak büyük kazançlar elde ederken acemi yatırımcılar, bir anda varlıklarını kaybedebilirler.
3. Kripto paralar manipüle edilebilir mi?
Kripto para piyasasında ayı tuzağı ya da boğa tuzağı olarak adlandırılan piyasalar da bir türlü sahte emirlerin verilmesi ile oluşturulur. Bitcoin veya Ethereum gibi fiyat değeri yüksek kripto paraları manipüle etmek zor olsa da değeri düşük kripto paraların manipüle edilmesi çok daha kolaydır.
