Karl Marx ve Ekonomik Teorileri: Tarihi Maddecilik, Emek ve Değer Analizi
Karl Marx ve Tarihi Maddecilik
Karl Marx, tarihi maddecilik metodunun bulucusudur. Marx'a göre insanın temeli ne hukuk, ne siyaset, ne din, ne felsefe, ne de herhangi bir düşüncedir. İnsanın temeli maddi şartlardır ve bu yalnızca iktisadi hadiselerde aranabilir. Ona göre:
- İktisadi şartlar temeldir, diğer unsurlar (hukuk, siyaset, din vb.) ise üst yapıdır.
- Cemiyetlerin tarihini sınıf mücadeleleri şekillendirir.
Sınıf Mücadelesi ve Komünist Manifesto
Marx, her cemiyetin tarihinde sınıf mücadelesi olduğunu iddia eder. Sınıflar; işçi, küçük ve büyük burjuvazi gibi iktisadi grupları ifade eder. Komünist Manifesto'da Marx, şöyle der:
"Burjuvazi yalnız kendisini öldürecek olan silahları yapmakla kalmadı, bu silahları kullanacak adamları da yarattı: bugünün işçileri, proleterler. Burjuvazi, kendisi gelişirken aynı ölçüde proletaryayı, modern işçi sınıfını da geliştirmektedir."
Emek, Mal ve Değer Teorisi
Ricardo ve Marx’ın değer teorileri farklılık gösterir. Ricardo, kullanım değerinin değişim değeri üzerinde etkisi olmadığını savunur ve buna “değer paradoksu” örneği ile değinir:
- Suyun kullanım değeri yüksek, değişim değeri düşüktür.
- Elmasın ise kullanım değeri düşük, değişim değeri yüksektir.
Marx’a göre:
- Emek, malın kullanım değerinin bir parçasıdır ve malın içinde ayırt edilemez hale gelir.
- Kullanım değeri olmayan bir malın değişim değerinden bahsedilemez.
Maaş ve Artı Değer
Marx, Ricardo'nun maaş teorisini eleştirir. Ricardo, emeğin tamamının ücretlendirildiğini savunurken, Marx bu görüşü reddeder ve artı değer teorisini ortaya koyar:
- Artı değer, emeğin kullanım değerinin değişim değerini aştığı noktada ortaya çıkar.
- Bu, emeğin sömürüsü anlamına gelir.
Piyasa Ekonomisinde İstikrar ve Adalet
"Modern sanayinin gelişmesi, burjuvazinin ayaklarının altından bizzat ürünleri ona dayanarak ürettiği ve mülk edindiği temeli çeker alır. Burjuvazinin ürettiği, her şeyden önce, kendi mezar kazıcılarıdır. Kendisinin devrilmesi ve proletaryanın zaferi kaçınılmazdır." (Komünist Manifesto)
Marx’a göre gelir eşitsizliği, kapitalist üretim sürecinin bir sonucudur ve artı değer teorisi bu durumu açıklar. Marx, klasik iktisatçıların ücret düzeyi hakkında görüşlerini eleştirir ve "yedek sanayi ordusu" kavramını kullanır:
- Kapitalist üretim, iş gücü arzını artırmak için yedek bir sanayi ordusuna ihtiyaç duyar.
- Bu ordu, ücretleri düşük tutar ve emekçileri minimum ücrette çalışmaya zorlar.
Marx’ın teorileri, klasik iktisatçılardan etkilenmiş olsa da farklı bir bakış açısını temsil eder. Onun ekonomik analizleri, kapitalizmin içsel çelişkilerini ve sınıfsal mücadelenin önemini vurgular.
