Karl Marx ve Klasik İktisatçılar
Karl Marx, tarihi maddecilik metodunun bulucusudur. Marx'ın bu ana fikrine göre insanın temeli ne hukuk, ne siyaset, ne din, ne felsefe, ne de herhangi bir düşüncedir. Marx'a göre insanın temeli maddi şartlardır. Bu da yalnız iktisadi hadiselerde aranabilir. Ona göre iktisadi şartlar temel; ötekiler üst yapıdır.
Karl Marx, her cemiyetin tarihinde sınıf mücadelesi olduğunu iddia eder. Sınıf burada, işçi, küçük ve büyük burjuvazi gibi iktisadi gruplar demektir. Komünist Manifesto'da, "Her sınıf, kendi üstündeki sınıfla mücadeleye girişir girişmez, kendi altındaki sınıfla bir mücadeleye de girer" der ve devam eder:
"Burjuvazi yalnız kendisini öldürecek olan silahları yapmakla kalmadı, bu silahları kullanacak adamları da yarattı: bugünün işçileri, proleterler. Burjuvazi, yahut sermaye, kendisi gelişirken aynı ölçüde proletaryayı, modern işçi sınıfını da geliştirmektedir. Kendilerini perakende satmak zorunda olan bu işçiler de her ticaret eşyası gibi bir ticaret eşyasıdırlar ve bu yüzden onlar da rekabet ve pazar cilvelerine maruzdurlar."
Para mübadeleye yarar. Para insanları satın alır çünkü insan kuvveti kendisini pazara arz eder. Bu kuvvetin sahibi olan işçinin varlığını devam ettirebilmek için paraya ihtiyacı vardır. Çalışma kuvvetini tıpkı bir mal gibi satar. (İktisat bölümünde okurken çok sevdiğim Zahide Hocamın ilk dersinde bize "Mal mısınız?" dedikten sonra "Hepimiz bir malız çünkü çalıştığımızda bir ücretimiz var." dediği zaman şaşırmıştım. Ancak şimdi çok daha iyi anlıyorum.) Sermayedar daha fazlasını ister. Böylece gereken zamandan fazla bir zaman içinde işçiyi çalıştırır ve bu fazla çalışma fazla kıymet yaratır. Adam Smith der ki: "Sermaye yalnız çalışmanın üstüne bir el koyma değildir; o bilhassa ödenmeyen çalışmanın üstüne bir el koymadır. Her fazla kıymet esas itibarıyla ödenmemiş bir çalışmanın mahsulüdür."
Mal, Emek, Değer
Ricardo’nun değer teorisi Marx’ın değer teorisinden daha farklıdır. Ricardo bir malın kullanım değerinin değişim değeri üzerinde etkide bulunmayacağını savunur ve bunu bir örnekle de açıklar. Suyun kullanım değeri yüksektir fakat değişim değeri düşüktür. Elmasın ise kullanım değeri düşüktür fakat değişim değeri yüksektir. Değer paradoksu olarak adlandırılan bu duruma David Ricardo "Ekonomi Politiğinin ve Vergilendirmenin İlkeleri" isimli kitabında değinmiştir. Yine de bu durum kullanım değerinin değişim değeri üzerinde hiçbir etkisinin bulunmadığını göstermez. Kullanım değeri olmayan bir malın değişim değerinden bahsedilemez.
Marx'a göre emek, kullanım değeri olan malın bir parçası olduğundan, malın içinde yer alan kullanım değeri ayırt edilemez hale gelir.
Maaş ve Artı Değer
Ricardo’ya göre maaş emeğin tamamını ücretlendirir. Bu önerme Marx tarafından reddedilir.
Üretken iş artmaya başladıkça artı değer kavramı oluşur ve Marx'ın teorisine göre emeğin kullanım değeri değişim değerini geçtiğinde emek sömürüsü başlamaktadır.
Piyasa Ekonomisinde İstikrar, Büyüme ve Adalet
"Modern sanayinin gelişmesi, burjuvazinin ayaklarının altından bizzat ürünleri ona dayanarak ürettiği ve mülk edindiği temeli çeker alır. Şu halde, burjuvazinin ürettiği, her şeyden önce, kendi mezar kazıcılarıdır. Kendisinin devrilmesi ve proletaryanın zaferi aynı ölçüde kaçınılmazdır." (Komünist Manifesto)
Gelir eşitsizliği ve gelirin sınıfsal dağılımı hakkında Marx’ın temel yaklaşımı artı-değer teorisidir.
Marx, klasik iktisatçıların ücret düzeyi hakkındaki yaklaşımlarını eleştirir ve yedek sanayi ordusu kavramını kullanır. Kapitalist üretim, doğal nüfus artış oranının sağladığı kullanıma hazır iş gücü oranıyla yetinmez; ücretlerin ve çalışma koşullarının belirlenmesinde rahat davranabilmek için bu doğal sınırlar dışında yedek bir sanayi ordusuna gereksinim duyar. Yedek sanayi ordusu iş gücünün fiyatını aşağıya çeker ve emekçiler minimum ücret düzeyinde çalışmayı kabul etmek durumunda kalır.
Marx, klasik yazarlardan etkilenmiştir fakat olaylara bakış açısı daha farklıdır. Yine de Marx'ın ortaya koyduğu teorinin temelleri klasik yazarlarınkidir.
