Gut Hastalığı Nedir, Belirtileri ve Tedavisi Nelerdir?

Doğru beslenmenin ve sağlıklı yaşam tarzının önemi günümüzde giderek daha çok önem kazanıyor. Ancak, bazı durumlarda genetik yatkınlık veya yanlış beslenme alışkanlıkları nedeniyle sağlığımızı tehdit eden rahatsızlıklarla karşılaşabiliyoruz. Bu rahatsızlıklardan biri de "Gut Hastalığı". Yüzyıllardır bilinen bu hastalık, günümüzde hala birçok insanın yaşam kalitesini etkileyen önemli bir sağlık sorunudur.

Gut hastalığı nedir, ne gibi belirtilerle kendini gösterir ve nasıl tedavi edilir; bu yazıda tüm bu sorulara ışık tutacak ve gut hastalığıyla ilgili merak edilenleri açıklığa kavuşturacağız. Sağlıklı bir geleceğe adım atmak için gut hastalığını anlamak ve doğru bilgilerle donanmak elzemdir.

Gut Hastalığı Nedir?

Gut hastalığı, yaygın olarak romatizmal bir hastalık olarak bilinen gut artriti veya gut hastalığı, eklemlerde ağrı, şişme ve sertlik ile kendini gösteren bir rahatsızlıktır. Halk arasında "zenginlerin hastalığı" olarak da bilinir, çünkü geçmişte zengin ve şatafatlı beslenen bireylerde daha sık görülmekteydi. Ancak günümüzde gut hastalığı her yaş ve sosyal sınıftan insanı etkileyebilir.

Gut hastalığının temel nedeni vücutta ürik asit seviyelerinin yükselmesidir. Normal koşullarda, vücut metabolizmasından kaynaklanan ürik asit, böbrekler aracılığıyla idrarla atılır. Ancak bazı durumlarda vücut ürik asidi yeterince uzaklaştıramaz ve kanda birikmeye başlar. Bu da eklemlerde ürik asit kristallerinin oluşmasına ve gut hastalığının ortaya çıkmasına neden olur.

Gut hastalığı kadınlara oranlara 30-45 yaş arası erkeklerde daha sık görülmektedir. Kadınlarda yaş oranı ise genellikle menopoz sonrasında 55-70 yaş arasındaki görülme sıklığı artmaktadır. Gut hastalığını sağlıksız beslenme, sigara ve alkol gibi kötü alışkanlıklar da etkileyebilir.

Gut Hastalığının Evreleri Nelerdir?

Gut hastalığı herkeste aynı etkiyi bırakmaz. Evreleri olan gut hastalığı, kimilerinde tek bir evrede devam edip değişime uğramazken, kimilerinde ise ağrı ve iltihaplarda değişimler görülür.

İşte Gut hastalığının evreleri;

Akut Atak

Akut atakta gut hastalığı aniden başlar ve sıklıkla ataklar şeklinde tekrar eder. Eklemlerde 5 ile 10 gün süren şişme ve ağrılar görülür.

İnterkritik Dönem

İnterkritik dönem denilen bu evrede hastalığın belirtilerinin iyileşmesinin ardından şikayetlerin ortadan kalktığı görülür. Fakat bu süre sonrasında hastalığın tekrardan alevlenme ihtimali vardır.

Tofüslü Gut

Tofüs, gut hastalığının geride bıraktığı bir belirtidir. Ürik asit deri altında, eklemlerde ve eklemlerin çevresinde birikerek katılaşır. Bu durumda dışarıdan da görülebilen şişlikler oluşur. Bu şişlikler özellikle ayak bileği ve üstünde ortaya çıkar.

Kronik Gut

Gut hastalığı eğer önlem alınmaz ve tedavi edilmezse hastalıkta kronikleşme görülür. Birden fazla eklemde kalıcı ağrı, şişkinlik ve hareket kısıtlılığı görülebilir. Hastalığın en ciddi tipi olan bu dönemde ataklar da sıklaşır.

Gut Hastalığı Neden Olur?

Gut hastalığı, ürik asit seviyelerinin yükselmesi ve eklemlerde ürik asit kristallerinin oluşması sonucunda ortaya çıkan bir rahatsızlıktır. Ürik asit, purin adı verilen bir bileşenin metabolizması sonucu oluşan bir maddedir. Normal koşullarda vücut, ürik asidi böbrekler aracılığıyla idrar yoluyla atar. Ancak bazı durumlarda, ürik asit seviyeleri yükselir ve kristaller eklemlerde birikir, bu da gut hastalığına neden olur. Peki, gut hastalığının nedenleri nelerdir?

1. Beslenme Alışkanlıkları

Beslenme, gut hastalığının ana nedenlerinden biridir. Purin, vücutta ürik asite dönüşen bir bileşiktir ve bazı besinlerde doğal olarak bulunur. Aşırı miktarda purin içeren besinleri tüketmek, ürik asit seviyelerini artırabilir ve gut hastalığının oluşma riskini artırır. Deniz ürünleri, kırmızı et, işlenmiş et ürünleri, sakatatlar ve şekerli içecekler, gut hastalığı riskini artırıcı purin kaynaklarına örnek olarak verilebilir. Sağlıklı bir diyetle purin alımının kontrol altında tutulması, gut hastalığının önlenmesinde ve tedavisinde önemli bir adımdır.

2. Genetik Yatkınlık

Gut hastalığı, aile öyküsü olan bireylerde daha yaygın görülme eğilimindedir. Genetik yatkınlık, ürik asit seviyelerini düzenlemede ve böbreklerin ürik asiti atma yeteneğinde rol oynayabilir. Eğer ailede gut hastalığı öyküsü varsa, bu durum kişinin gut hastalığına yakalanma riskini artırabilir.

3. Obezite ve Metabolik Durumlar

Obezite, gut hastalığı için önemli bir risk faktörüdür. Aşırı kilolu olmak, vücutta artan hücre yıkımı nedeniyle daha fazla ürik asit üretilmesine ve böbreklerin ürik asidi etkin bir şekilde atamamasına yol açabilir. Ayrıca, obezite ile birlikte görülen yüksek tansiyon, insülin direnci ve diğer metabolik durumlar da gut hastalığı riskini artırabilir.

4. İlaçlar ve Diğer Sağlık Durumları

Bazı ilaçlar, ürik asit seviyelerini artırabilir ve gut hastalığına yol açabilir. Örneğin, diyüretikler (idrar söktürücü ilaçlar) ve niyasin gibi bazı ilaçlar ürik asit seviyelerini yükseltebilir. Ayrıca, lösemi, lenfoma ve bazı böbrek hastalıkları gibi bazı sağlık durumları da gut hastalığı riskini artırabilir.

5. Alkol Tüketimi

Alkol tüketimi, gut hastalığı riskini artıran bir diğer faktördür. Alkol, böbreklerin ürik asiti uzaklaştırmak yerine, ürik asit seviyelerinin yükselmesine yol açarak gut hastalığının gelişimini kolaylaştırabilir.

Gut Hastalığının Belirtileri Nelerdir?

Gut hastalığı, eklemlerde oluşan ürik asit kristalleri nedeniyle akut ve şiddetli ağrı atakları ile karakterize romatolojik bir hastalıktır. Bu rahatsızlık, genellikle bir eklemde ani başlayan şiddetli ağrı, şişlik ve kızarıklık ile kendini gösterir. Peki, gut hastalığının belirtileri nelerdir?

1. Şiddetli Eklem Ağrıları

Gut hastalığının en tipik belirtisi, ani ve yoğun eklem ağrılarıdır. Özellikle ayak başparmağı eklemi (metatarsophalangeal eklem) gut hastalığının en sık etkilediği bölgedir. Ağrı genellikle aniden başlar ve genellikle gece veya sabaha karşı en şiddetli seviyeye ulaşabilir. Ağrı, eklemi kullanmaya çalışmakla daha da kötüleşebilir ve kişinin günlük aktivitelerini etkileyebilir.

2. Eklem Şişmesi ve Kızarıklığı

Gut hastalığı atakları sırasında, etkilenen eklem genellikle şişer ve kızarır. Bu şişlik ve kızarıklık, ağrılı bölgenin daha belirgin ve hassas görünmesine neden olur. Şişlik, eklemdeki ürik asit kristallerinin birikmesinden kaynaklanır ve hareket kabiliyetini kısıtlayabilir.

3. Ciltte Parlaklık

Gut hastalığı nedeniyle etkilenen eklemin üzerindeki ciltte parlaklık gözlemlenebilir. Eklem bölgesindeki cilt, normalden daha parlak ve gerilmiş görünebilir. Bu durum, gut hastalığı ataklarının karakteristik bir özelliğidir.

4. Eklem Sertliği

Gut hastalığı atakları sırasında etkilenen eklemde sertlik hissi olabilir. Bu sertlik, eklemin hareket kabiliyetini kısıtlayarak günlük aktiviteleri ve yürüyüşü zorlaştırabilir.

5. Ateş ve Halsizlik

Gut hastalığı atakları sırasında, ateş yükselmesi ve halsizlik gibi grip benzeri semptomlar da görülebilir. Bu semptomlar, vücutta artan iltihaplanma tepkisine bağlı olarak ortaya çıkabilir.

6. Diğer Eklem Tutulumları

Gut hastalığında sadece ayak başparmağı eklemi değil, dizler, ayak bilekleri, eller ve dirsekler gibi diğer eklemler de etkilenebilir. Gut hastalığı atakları farklı eklemlerde veya aynı anda birden fazla eklemde görülebilir.

Gut Hastalığı Nasıl Teşhis Edilir?

Gut hastalığı belirtileri zaman zaman şiddetlenerek azalabilir. İlk belirtiler görüldüğünde doktora gitmek önemlidir. Gut hastalığı tanı yöntemi olarak eklemlerden sıvı alınır. Bu sıvıda hastalığa neden lan monosodyum üratın olup olmadığı araştırılır. Bunun yanı sıra kan testiyle vücuttaki ürik asit miktarı ölçülür. Röntgen, ultrason ve MR gibi yöntemlerle eklemde oluşan iltihap gözlenebilir.

Tüm elde edilen veriler karşılaştırıldığında gut hastalığı tanısı konulabilir. Sanılanın aksine sadece kandaki ürik asit miktarına bakmak tanı için yeterli olmaz. Çünkü ürik asit birçok nedene bağlı olarak artabilir ya da hiç artmasa bile gut hastalığı görülebilir. Ürik asit yüksek olduğu halde gut hastası olmayan kişiler de bulunur.

Gut Hastalığı Tedavisi Nasıl Yapılır?

Gut hastalığı, ürik asit seviyelerinin yükselmesi ve eklem bölgelerinde ürik asit kristallerinin birikmesiyle ortaya çıkan bir rahatsızlıktır. Gut hastalığının tedavisi, semptomların şiddetini azaltmayı, akut atakları kontrol altına almaya ve tekrarlayan atakları önlemeyi hedefler. Tedavi, yaşam tarzı değişiklikleri, ilaçlar ve hastalığın ciddiyetine bağlı olarak diğer tedavi yöntemlerini içerebilir. İşte gut hastalığı tedavisinde kullanılan ana yöntemler:

İlaç Tedavisi

Gut hastalığının akut atakları ve tedavisi için kullanılan ilaçlar şunlardır:

• Nonsteroid Antiinflamatuar İlaçlar (NSAİİ): İbuprofen, naproksen gibi NSAİİ ilaçlar, gut hastalığından kaynaklanan ağrıyı ve iltihabı azaltmaya yardımcı olabilir.
• Kolşisin: Kolşisin, akut gut ataklarının tedavisinde kullanılan etkili bir ilaçtır. Ağrı ve iltihabı hızla azaltabilir, ancak yan etkileri nedeniyle dikkatli kullanılmalıdır.

Ürik Asit Düzeyini Azaltan İlaçlar

Gut hastalığının tedavisinde, ürik asit seviyelerini düşürmeye yardımcı olan ilaçlar da kullanılabilir. Bu ilaçlar, gut ataklarının sıklığını ve şiddetini azaltmaya ve uzun dönemde eklemlerdeki ürik asit kristallerinin birikmesini önlemeye yardımcı olur. Allopurinol ve Febuksostat gibi ürik asit düşürücü ilaçlar sıkça kullanılanlardandır.

Diyet ve Yaşam Tarzı Değişiklikleri

Beslenme alışkanlıklarını değiştirmek, gut hastalığı tedavisinin önemli bir parçasıdır. Aşırı purin içeren besinlerin tüketiminden kaçınmak, ürik asit seviyelerini düşürmeye yardımcı olabilir. İşlenmiş gıdalar, kırmızı et, sakatatlar, deniz ürünleri ve şekerli içeceklerin azaltılması veya tercihen tamamen çıkarılması önerilir. Ayrıca, bol su içmek, alkollü içeceklerden uzak durmak ve düzenli egzersiz yapmak da gut hastalığının kontrol altına alınmasına katkı sağlar.

Doktor Kontrolleri ve Takip

Gut hastalığı tedavisi sürecinde düzenli doktor kontrolleri ve takipler önemlidir. Doktorunuz, tedaviye yanıtınızı değerlendirecek, ilaçlarınızı düzenleyecek ve gerektiğinde diğer tedavi seçenekleri hakkında sizinle iletişim halinde olacaktır.

Diğer Tedavi Seçenekleri

Bazı durumlarda, ürik asit düşürücü ilaçlarla yeterli kontrol sağlanamazsa veya ciddi eklem hasarı meydana gelirse, doktorunuz ek tedavi seçeneklerini düşünebilir. Bu seçenekler arasında kortikosteroid enjeksiyonları veya eklem sıvısının alınması (eklem drenajı) gibi tedaviler yer alabilir.

Gut hastalığı sonucunda ne olur?

Gut hastalığı sonucunda eklemlerde iltihaplar meydana gelir ve eklem ağrıları görülür. İlerleyen durumda eklemlerde şişme, kızarıklık ve yanma hisleri de ortaya çıkar. Kişide hareket kısıtlılığı ve halsizlik görülebilir. Bu belirtiler görüldüğünde mutlaka doktora başvurmak gerekir.

Gut hastalığı tehlikeli mi?

Gut hastalığı tehlikelidir. İlerlediği ve tedavi edilmediği taktirde eklem hasarlarına, hareket engeline neden olur. Bunun yanı sıra vücutta ürik asit giderek arttığı için böbrekte taş oluşabilir, böbrek yetmezliği görülebilir ve en ağırı da kalp kiriz ve inme gibi hayati komplikasyonlar oluşabilir.

Gut hastası olanlar ne yememeli?

Gut hastası olanlar kesinlikle kırmızı et tüketimini azaltmalıdır. Bunun yanında midye, sosis, salam, pastırma, dalak, işkembe, midye gibi kabuklu deniz ürünleri ve bazı balıklar da gut hastaları için uygun değildir. Tüm bu besinler vücutta ürik asit üretimini artırır ve hastalığın alevlenmesine neden olur.

Gut hastalığı nasıl iyileşir?

Gut hastalığı kontrol altına alınabilen bir hastalıktır, ilaçlar kullanılarak vücuttaki ürik asit miktarı düşürülebilir. Aynı zamanda beslenmeye dikkat edilerek vücuttaki ürik asit kontrollü seviyelerde tutulabilir ve hastalığın belirtileri yok edilebilir. Tedaviye uyulduğu taktirde kısa sürede iyileşme görülebilir.

Gut hastalığı nerede ağrı yapar?

Gut hastalığı eklemlerde ağrı yapar. Hastalığın en çok etkilediği bölge ayak parmak ve bilekleridir. Bunun yanı sıra el ve parmaklarda da gut hastalığına bağlı ağrı ve yanmalar görülmektedir. Geceleri ağrı şiddetlenebilir ve uyku uyutmayacak düzeylere ulaşabilir. Eklemlerdeki yangın hissi de gut hastalığının belirtisidir.

Gut kaç yaşında görülür?

Gut hastalığı genelde 30 yaşından sonra görülebilen bir rahatsızlıktır. Ancak bazı hastalık, ilaç ve genetik nedenlere bağlı olarak daha erken yaşta da görülebilir. Ailesinde gut hastası bulunan kişiler bu hastalığa yatkındır. İleri yaşlardaki kişiler ve böbrek sorunları yaşayanlarda da hastalık görülme riski artar.