Türk Müziğinde Kullanılan En Yaygın 14 Çalgı

Müziğin başlangıcı insanlık tarihi kadar eski dönemlere dayanmaktadır. Yazılı ve sözel bilincin oluşmadığı eski tarihlerde insanlar anlaşabilmek adına belli sesler çıkartmaktaydı ve vakitlerinin çoğunu hayatta kalma mücadelesi ile geçirmekteydiler. Bu yüzden eski çağlarda kendilerini tehlikelerden korumak, avlanmak adına belli doğal aletlerden yararlandılar. Bunlar kemik, taş ve tahta parçalaraydı. Zamanla bu aletler ilk ilkel müzik aletlerini de oluşturmaya başladı. Daha sonrasından dönem değiştikçe ve yıllar ilerledikçe, coğrafyalar oluşmaya başladı. Her ülke kendini yansıtan bir müzik aletine sahip oldu. Türkiye’nin de eski tarihe dayanan enstrümanları müziğe yön vermiş ve Türk müziği kültürünü oluşturmuştur.

İşte size bu yazımızda Türkiye coğrafyasında Türk Müziğinin yıllardır süregelen gelişimini etkileyen 14 çalgıdan bahsedeceğiz. 

Türk Halk Müziğinin En Önemli 14 Çalgısı

Türk müziğinin en önemli enstrümanları hakkında bilgi sahibi olabilmeniz için sizlere listeledik.

İşte Türk halk müziğinin en önemli 14 çalgısı...

1. Bağlama

Ülkemizde en yaygın ve eski çalgılardan biri olan bağlama, Türk müziğinde adını en sık duyduğumunuz enstrümanlardan biridir. Saz, kopuz, üç telli veya divan sazı olarak da adlandırılan bağlama ülkemiz bölgelerinde farklı isimlerle de bilinmektedir. 

Tekne, sap ve göğüs olmak üzere üç ana kısımdan oluşmaktadırlar. Genellikle ağaçlardan elde edilen parçaları ile  daha güçlü ve akustik bir ses elde edilebilmektedir. Türkülerde sıkça hoş tınısını duyduğumuz bağlama parmaklar veya mızrap ile çalınabilmektedir. 

2. Tambur

Tambur Türk müziğinin klasik çalgılarından bir diğeridir. Mızrapla çalınan, uzun ince bir sapa sahiptir ve telli çalgılar sınıfına girmektedir. Aynı zamanda yayla çalınması halinde ise yaylı çalgılar sınıfa girer ve yaylı tambur olarak anılabilmektedir. 

3. UD

Perdesiz bir enstrüman olan ud, çok eski tarihlere kadar dayanmaktadır. Net olarak kim tarafından icat edildiği bilinmese de bazı kaynaklarda Faraba’nin icat ettiği yazılmaktadır. Bu düşüncenin temel nedeni Farabi’nin uda getirdiği değişimler ve akort düzeninden kaynaklanmaktadır. Diğer telli çalgıların yanı sıra udun geniş bir gövdesi ve kısa bir sapı vardır. Üstelik mızrap boyutu diğer mızraplara göre daha büyüktür. 

4. Kanun

Türk müziğinde yeri doldurulamaz olan çalgılardan biri olan kanun, Türkiye dışında Orta Doğu ve Kuzey Afrika’da da kullanılmaktadır. 24 ve 27 perdeden oluşan kanun, naylon tellerden imal edilmektedir. Kim tarafından icat edildiği kesin olarak bilinmese de bazı kaynaklarda Ali Şah tarafından icat edildiği yazmaktadır. 

5. Tar

Türk müziğinde önemli yere sahip olan telli çalgılardan bir diğeri de tardır. Tar sadece ülkemizde değil aynı zamanda Azerbaycan, İran ve Gürcistan’da oldukça yaygın ve bilinen bir çalgıdır. Bir büyük bir küçük olmak üzere iki tekneden oluşmaktadır. Bu sebeple diğer telli çalgılardan şekil ve görünüm olarak ayrılmaktadır. 

6. Kabak Kemane 

Minimal bir tasarıma sahip olan Kabak kemane, yaylı, deri kapaklı olma özelliği ile telli çalgılar arasında yer almaktadır. Türkiye’de oldukça çok bulunan su kabağından elde edilen kemane, farklı yer ve bölgelerde hindistancevizi veya diğer türde ağaçlardan yapılabilmektedir. 

Türkiye’de en yaygın olarak kullanıldığı bölgeler arasında Antalya, Burdur ve Isparta yer almaktadır. Aynı zamanda Azerbaycan ve İran’da da ‘’kemança ve kamança’’ isimleri ile bilinmekte ve kullanılmaktadır. 

7. Karadeniz Kemençesi

Üç telli ve yaylı olan kemençe, Doğu Karadeniz bölgesine özgü bir çalgı aletidir. Nüfus mübadelesinin olduğu 20. Yüzyıl başlarında Yunanistan’a göç eden Karadenizli Rumlar tarafından oldukça önemli bir yere sahipti. Günümüzde hala Türkiye’de ve Yunanistan da Karadenizlilerin sembolik çalgısı olarak bilinmekte ve şarkılarda yer almaktadır. 

8. Zurna

Üflemeli çalgıların başında gelen ve Türk müziğine oldukça önemli katkıları olan zurnanın tarihi Eski Mısır’a kadar dayanmaktadır. 16. Yüzyılda Dede Korkut hikayelerinde dahi yer almaktadır ve Farsça ‘’sûr-nây’’ yani ‘’düğün neyi’’ anlamını taşımaktaydı. Üretiminde kullanılan Erik, ceviz, söğüt ve dut ağaçları sayesinde oldukça yüksek sese sahip bir çalgıdır. Neredeyse ülkemizde her Türk müziğinin içerisinde kullanılmaktadır. 

9. Kaval

Tarihi Orta Asya Türk uygarlıklarına dayanan kaval, bilinen en eski üflemeli çalgılardan biridir. Belli bölgelerde ‘’çoban sazı’’ adı ile de bilinmektedir. İcadının başlamasında rüzgarın, içi boş kamışlardan çıkarttığı ses esinlenerek keşfedildiği düşünülse de herhangi bir kesinliği bulunmamaktadır. 

10. Tulum

Hangi tarihlerde bulunduğu ve kullanılmaya başlandığı bilinmese de üflemeli Türk çalgılarından biridir. Doğu Karadeniz illerimizde yaygın olarak kullanılması ile zamanla kültürümüze yerleşmiş ve müziklerimize eşlik etmiştir. Kuzu ve oğlak derisinden elde edilmekte ve toplamda ağızlık, gövde ve nav olmak üzere üç ana kısımdan oluşmaktadır.

11. Davul

Türk müziği denince akla ilk kelen aletlerden biri davuldur. Eski tarihe dayanan davul müzik aleti dışında şifrelendirilmiş vuruşları ile askerleri toplamak, fetih haberlerini vermek için de kullanılmaktaydı. Yüksek ses hacmi sayesinde  zamanla orkestralarda ve gerekli müzik mecralarında yerini aldı. Yapımında tahta veya madeni silindir biçiminde iki kasnak kullanılmakta ve bu iki kasnağa bağlı deriler gerdirilerek elde edilmektedir. Bir değnek ve bir tokmak eşliğinde çalınmakta, müziklere eşlik etmektedir.

12. Def

Yapılan araştırmalar ve kazılar sonucu tarihinin çok eskilere dayandığı bilinen tef, vurmalı bir çalgı türüdür. Mezopotamya’da elinde def olan insan figürleri ortaya çıkarılmıştır. Anadolu başta olmak üzere Türkiye’de ki tüm bölgelerde neredeyse düğün, kına gibi eğlencelerde sıklıkla tercih edilmeye devam etmektedir. Yapımında ise bir kasnağa deri gerdirilerek ve zil takılarak elde edilmiştir. Elle vurularak çalınan bir çalgıdır. 

13. Darbuka

Darbuka elle vurularak çalınan vurmalı çalgılarımızdan bir diğeridir. Düm ve tek sesleri elde edilerek çalınan darbuka, hem şarkılara eşlik etmekte hem de solo olarak çalınabilme özelliğine sahiptir. Hareketli şarkılarda çalınan darbuka nişan, sünnet, düğün gibi kutlamalarda oldukça önemli bir yere sahiptir. Anadolu, Orta Doğu ve Balkanlar’da farklı isimler ile karşımıza çıksa da yaygın olarak kullanılmaktadır. 

14. Delbek

Delbek, defe benzeyen vurmalı bir çalgıdır. Başta Fethiye olmak üzere bir çok bölgemizde kullanılmakta ve müziğimize eşlik etmektedir. Genellikle kadınlar tarafından çalınmaktadır ve asker uğurlama, kına geceleri gibi özel günlerde hem eğlence amaçlı hem de maniler eşliğinde kullanılabilmektedir.