Demokrasinin Kavramsal Gelişimi

Demokrasi ilkel çağlardan beri olan fakat günümüzde yeniden inşa edilmiş, şekillendirilmiş bir kavramdır. Demokrasinin ortaya çıkışındaki sebebin, temel olarak insanlardaki eşitlik isteği arzusundan kaynaklandığını söyleyebiliriz.

Demokrasinin ortaya çıkışında ilk olarak Antik yunana bakmak gerekir. "Demokratia" kavramı "demos" yani halk ile "kratos" yönetmek sözcülerini birleştirerek oluşturulmuştur. Antik Yunana genel olarak baktığımızda "ulus devlet" anlayışını değil "polis-site" şeklindeki devlet örgütlenmesini görürüz. Bu devlet anlayışının temelinde de "yurttaşlık" yer alır. Atina'da yurttaşlık aynı şehri paylaşmaktır. Aynı zamanda yurttaşlık hukuksal bir statüyü gösterirdi. Fakat yurttaşlık sadece doğuştan gelen ve erkeklerde olan bir durumdur. Antik Yunanda kimi polisler demokrat yönetimi benimserken kimileri anti demokrat fakat eşitlikçi olabiliyor. Bu yüzden bu dönemde iki tür polis devlet modeli görürüz. Bunlardan biri Atina, daha çok demokratik, özgürlük ve bireyciliği ön plana koyar. Diğeri Sparta ise daha çok eşitlikçi ve ortak iyinin ön plana koyulduğu görülür.

Atina'dan sonra Roma'ya baktığımızda daha çok emperyalist bir devlet yapısı görmektedir. Fakat Roma'da dönem dönem farklı yönetim anlayışları görülür. İlk dönemi krallık dönemiyken daha sonra cumhuriyet dönemi ve imparatorluk dönemleri görülür.

Roma cumhuriyet ve hukuk anlayışı getirir. Cumhuriyet döneminde ilk başta yönetime sadece soylular ya da aristokratlar katılabiliyordu. Sonra halkta yönetime katılabilmeye başladı fakat bu yönetime katılabilen halk sadece erkeklerdi. Roma aynı zamanda fethedilen bölgelerdeki halklara vatandaşlık hakkı vererek onlar için bir ayrıcalık sağladı. Sezar'ı ölümüyle beraber halk tarafından yönetilen cumhuriyet, imparatorluk tarafından yönetilen imparatorluğa dönüştü.

Devletleri, "iktidarı uyumla kuran" ve "uyumsuzlukla kuran" olarak baktığımızda, uyumsuzlukla çatışmayla kurana Roma devleti diyebiliriz. Roma çatışmalı devlet olmasına karşın, Roma'da herkesin çıkarları maksimuma ulaşır. Bireylerin çıkarları sınıfsal çıkarlarda savunulur. İktidarı uyumla kuran devlet ise Antik Yunan devletidir. Antik yunanda bireyin değil tam tersi devletin çıkarları üstündür. Devlet her şeyden üstündür ve ortak iyi vardır. Aynı zamanda uyum ile devletin kalıcılığının artacağı düşünülür.

İtalya'ya baktığımızda bugün orta sınıf olarak adlandıracağımız sınıf üyeleri hem iyi organize olabilme becerisine sahipken hem de daha kalabalıklardı. bu da onlara daha sonra yönetime katılabilme hakkı getirdi. İtalya yükselişini sürdüren aynı zamanda sanatla, mimariyle de bu yükselişine devam eden bir devlet oldu.

Antik yunan, Roma ve İtalya'ya baktığımızda demokrasi olmasına rağmen modern temsilci demokrasinin pek çok anlayışından yoksunlardı. En başta göze çarpan eksiklikleri seçilmiş temsilcilerden oluşmuş ulusal parlamento yoksunluğu ve hükümetin altında çalışan halkın seçtiği yerel yönetimlerdir.

Kuzey Avrupa'ya baktığımızda demokrasi bağlamında ilk göze çarpan Vikinglerdir. Vikingler "thing" adını verdikleri yargı meclislerinde bir araya gelirlerdi. Vikinglerin bu meclisleri daha sonra İskandinavya'nın birçok bölgesinde de toplanmaya başlamışlardı. Vikinglerin bu meclisleri özgür halka uyguladıkları eşitlik mantığıyla kurdukları düşünülebilir. Fakat Vikinglerde de antik yunanda, Roma'da olduğu gibi köleleri vardı.

Demokrasiyle ilgili tarihte en iyi başlangıcı yapan ülkelerde bile sorunlar vardı. Bu sorunların başında da eşitsizliklerin olması vardır. Köleler, fakirler, kadınlar vb. statüsü olmayan, söz sahibi olamayan sınıf vardı. Bir başka sorun parlamentolar olsa dahi halk söz sahibi olamıyor ve genellikle kendilerinin seçtikleri temsilcilerde o parlamentoda bulunmuyordu. Parlamentodaki temsilcileri halk seçse dahi seçen halk sadece özgür erkeklerden oluştuğu için o temsilciler tam olarak halkı temsil etmiyordu. Geçmişten günümüze demokrasiyle ilgili çeşitli sorunlar, sıkıntılar olsa da inişli çıkışlı yükselişini görmekteyiz.