Çocuklarda Korku Neden Olur, Ebeveynler Neler Yapabilir?

Çocukluk dönemi korkularla doludur. Özellikle hayali karakterler ve anne-babadan ayrı kalmak çocukların en büyük korkularıdır. Bu durum belli bir yaşa kadar tamamen doğal bir durumdur. Ebeveynler, çocuklarının yaşı ilerledikçe onları korkularından arındırmalı. Çocuğun ileride sağlıklı bir hayat sürebilmesi için çocukluğunda yaşadığı korkularını yenip kendine güven duyması gerekir.

Birçok anne-baba çocuklarının korkularını önemsemez. Oysa bu duruma müdahale edilmezse çocukların geriye kalan tüm hayatlarına olumsuz şekilde etki edecek çünkü korkularından arınmamış bir çocuk, gerçek hayatta karşılaşabileceği zorlukları aşamayacak kadar güvensiz olur. Bu nedenle ebeveynler çocuklarının hangi korkularının normal, hangi korkularının da normal olmadığını tespit edip doğru şekilde müdahaleler ederek onlara doğru olanı göstermeli.

Aksi takdirde çocuğun korkuları aşılmazsa sağlam bir birey olarak yetişemez. İşte bu nedenden dolayı çocuk gelişimi için son derece önemli olan korkuyu derinlemesine bilmek gerekli. Bu konuda anne-babaların nasıl bir yol izlemesi gerektiğini, hangi korkuların normal, hangi korkuların normal olmadığını ve korkuyla ilgili daha birçok detayı gelin beraber inceleyelim.

Korku Nedir?

Korku, gerçek veya beklenen bir tehlike ile yoğun bir acı karşısında uyanan ve coşku, beniz sararması, ağız kuruması, kalp, solunum hızlanması vb. belirtileri olan veya daha karmaşık fizyolojik değişmelerle kendini gösteren duygu olarak tanımlanır. Bu tanımdan da anlaşılacağı üzere korku, her ne kadar içte yaşansa da gözle görülebilir kişide fiziksel değişimler meydana gelir. Göz bebeklerinin büyümesi, titreme, kekeleyerek konuşma, nefes almada güçlük çekme gibi durumlar gözle görülür.

Korku duygusu aslında vücudun kendini savunması için bir mekanizmadır. Vücuttaki organizmaların korunarak hayati bir tehlikeye karşı hazırlıklı olmak ve tedbir almak için oldukça şarttır. Ancak korku bir noktadan sonra özellikle çocuklarda büyük fiziksel ve psikolojik sorunlara neden olur. Bu sorunlar arasında en çok rastlanılanları şunlar:

• Uykusuzluk
• Sinir sistemi tahribatı
• Yorgunluk
• Beslenme düzensizliği
• Öfke

Yaş Gruplarına Göre Çocukların Korkması Normal Olan Durumlar

Korku, insanların hayatında her daim olacak bir duygudur. Her ne kadar büyük olunursa olunsun bir şeylerden korkulur. Ancak bu korkular yaşa uygun olan korkular olmalıdır. Örneğin 3 yaşındaki çocuğun anne ve babasından ayrı kalma korkusu normaldir. Ancak 15 yaşındaki bir çocuğun anne ve babadan ayrı kalma korkusu yaşaması normal değildir.  Bu nedenle anne-babaların çocuklarının nelerden korktuklarına dikkat etmesi gerekir. Çocukların yaş gruplarına göre korkması normal olan durumlar şunlar:

2-3 yaş karanlık, hayvanlar, anne-babadan ayrı kalma, 4-5 yaş gök gürültüsü, şimşek, hayali varlıklar, acı duyma, yaralanma, 6-7 yaş hayali varlıklar, yalnız kalmak, küçük düşme, 9+ yaş okul sınavları, sevdiklerinin ölmesi, kıyamet, doğal afetler gibi durumlar normal olarak karşılanmalıdır.

Korkunun Nedenleri Nelerdir?

Korkular birçok nedene bağlı olarak meydana gelir. Özellikle çocuklardaki korkma duygusu ergenlik döneminden sonraki dönemlere göre daha çok ortaya çıkar. Çocuklarda bu korkuları meydana getiren etkenler nelerdir? İşte cevapları:

Korkuyu Öğrenme

Korkular, çevreden öğrenilip gelişen bir durumdur. Çocukların özellikle ebeveynlerinden görerek ve duyarak öğrendikleri korkulardır çünkü çocuklar her zaman ebeveynlerini takip edip izlerler. Onların tepkilerini, davranışlarını kendilerine örnek alarak öğrenirler.

Genetik ve Kişisel Yatkınlık Gereği Korku

Çocuklar, anne-babadan sadece fiziksel genetik almazlar. Onların duygusal yapıları da çocuklara geçer. Bu bakımdan korku duygusu da anne-babadan çocuğa geçer. Bu nedenle de kimi çocuklar diğer çocuklara göre korkmaya daha çok meyillidir.

Travmalar Sonucu Korku

Çocuklar bir olaydan sonra yaşadıkları travma sonucu onun etkisi altında kalır. Bu travma da bastırılması çok zor olan yeni korkuları doğurur. Anne-baba kaybı, doğal afetler, kaza, saldırı gibi travmatik durumlar çocuklar için ciddi sorunlar doğurur. Kesinlikle uzmanlardan yardım alınması gereken bir durumdur.

Çocukların Korkuları ile Başa Çıkabilmesi İçin Neler Yapılmalı?

Çocukların korkularını yenmesi için kesinlikle ailesinden bir destek görmesi gerekir. Ancak çocuğun korkusunu yenmesi için kesinlikle üzerine gitmek ya da onu korkularıyla baş başa bırakmak gibi yöntemler izlenmemeli. İşte çocukların korkularıyla baş etmesini öğretmek için anne-babaların yapması gerekenler:

• Anne-babanın çocuğuna öncelikle korku diye bir şeyin olduğunu kabul ettirmesi gerekir. Bunun için de “Evet korku diye bir şey var. Ancak korkularınla arkadaş olabilirsin” denilebilir.
• Ardından korkuyu nasıl kontrol etmesi gerektiği öğretilmeli.
• Korku kontrolü kaybedilmesi durumunda bunu çocuğa yansıtmamak gerekir.
• Çocuğun korkularla yavaş yavaş yüzleştirilmesi gerekir.
• Çocuğun korkularına karşı ilgisiz kalınmamalı.
• Korkulara neden olan tüm etmenleri belirlemek gerekir.

Korkuyu önlemek için öneriler;

• Anne-babalar korkularını kesinlikle çocuklarına belli etmemeli.
• Çocukları korkutucu öykü ve masallardan uzak tutun.
• Çocuğa bir birey olduğunu aşılayın ve öyle yaklaşın.
• Çocuğun kendine güvenmesi için ona karşı aşırı korumacı davranmayın.
• Çocuğun izleyeceği filmlerin ve dizilerin içeriğine dikkat edin.
• Çocuğa cesaretli olması için uygun örnekler verin.
• Kabus görmüş olan çocuğun korkusunu dağıtmak için ona mutlu bir sondan söz edin.

Fobi Nedir, Çocukların Fobileri Var mıdır?

Fobi, belirli nesneler veya durumlar karşısında duyulan olağan dışı güçlü korku demektir. Korkudan farklı olarak korkunun şiddetinin yüksek olması ve kontrol edilememesidir. Bu fobilerden bazıları çocukluk döneminden başlar. Bilimsel araştırmalara göre çocukların %6’sı bazı durumlar karşısında olağanüstü korku yaşarlar. Bu şiddetli korku, çocuğun davranışlarına göre de şiddetli bir şekilde yansıyorsa korkular yerini fobiye bırakıyor demektir. Çocukların yaşadıkları bu fobiler arasında en sık görülenleri şunlardır:

Okul Fobisi

Çocukların okula gitmekten her zaman kaçınmaya çalışmasıdır. Özellikle okul vakti gelince genelde hasta taklidi yapmaya çalışılması, avuç içi terlemesi, kusma gibi durumlar en büyük belirtileridir.   

Hidrofobi (Su Fobisi)

Çocuklarda en yaygın olarak görülen fobilerden biridir. Diğer fobilere göre daha küçük yaştaki çocuklarda görülür. Hidrofobi olan çocuklar sudan her zaman kaçarlar ve banyo yaptırmak çok zordur.

Sosyal Fobi

Sosyal ortamlardan her daim uzak kalmaya çalışan çocuklardır. Yeni arkadaşlar edinmekten, birileriyle iletişime geçmekten geri dururlar. Daha çok içlerine kapanık bir yaşam sürerler.

Yükseklik fobisi (Akrofobi)

Yüksek yerlerden sürekli olarak uzak durmaya çalışmaktır. Yüksekteki yer ne kadar güvenli olursa olsun yine de duramazlar. Özellikle parklarda kaydıraktan kayamazlar ve bir yere tırmanamazlar.

Klostrofobi (Kapalı Alan Fobisi)

Kapalı alanda durmaya dayanılamamasıdır. Nefes darlığı yaşama, bayılma gibi durumlarla karşılaşılabilir. Bu durum, genelde çocukların küçükken ceza olarak bir yere kapatılmasından gelişir.

Çocuklar hangi tür korkular yaşayabilirler?

Çocuklar birçok farklı korku türüyle karşılaşabilirler. Bunlar arasında karanlık korkusu, yalnız kalma korkusu, yükseklik korkusu, hayvan korkusu, canavar korkusu, ölüm korkusu ve daha birçok korku türü yer alabilir.

Korkular çocukların hayatını nasıl etkiler?

Korkular çocukların günlük hayatını olumsuz yönde etkileyebilir. Örneğin, uyku problemleri, okulda performans düşüklüğü, sosyal geri çekilme ve anksiyete gibi sorunlara neden olabilirler. Ayrıca, korkular çocukların gelişiminde de rol oynayabilir ve ilerideki davranışlarına etki edebilirler.

Çocukların korkularıyla nasıl başa çıkabiliriz?

Çocukların korkularıyla başa çıkmak için, onların korkularını anlamak ve onlara destek olmak önemlidir. Onların korkularını azaltacak stratejiler uygulamak, mesela konuşarak rahatlatmak veya oyun oynayarak eğlendirmek gibi, yardımcı olabilir. Ayrıca, profesyonel yardım almak da gerekebilir.

Çocukların korkuları hangi yaşlarda ortaya çıkar?

Çocukların korkuları, farklı yaşlarda ortaya çıkabilir. Örneğin, bebekler sıklıkla yüksek sesler veya ani hareketler gibi basit korkular yaşayabilirler. 2-4 yaş arası çocuklar genellikle canavarlar veya yalnız kalma korkusu gibi hayali korkular yaşayabilirler. 6-8 yaş arası çocuklar ise daha gerçekçi korkular, mesela hayvanlar veya doğal afetler gibi, yaşayabilirler.

Çocukların korkularını önlemek mümkün müdür?

Tamamen önlemek mümkün olmasa da, çocukların korkularını azaltmak için birçok şey yapılabilir. Örneğin, çocuklarla konuşarak ve onların korkularını anlamaya çalışarak onların rahatlamalarına yardımcı olabilirsiniz. Ayrıca, olası korku kaynaklarını ortadan kaldırmak veya azaltmak, mesela karanlıkta yalnız uyumalarını engellemek veya hayvanlarla daha sıkı temas kurmak, da yardımcı olabilir.