Alevilik-Bektaşilikle İlgili Temel Kavramlar ve Erkanlar Nelerdir?
Alevilik bir tarikat ya da mezhep değildir. Hz. Ali'nin soyundan gelen ve ona bağlı kişilerin oluşturduğu bir grup ve grubun yaşam tarzıdır. Aleviliğin tarihsel gelişimi peygamber efendimiz öldükten sonra yerine kimin Halife olarak geçeceği üzerine çıkan bir isyan ile doğmuştur. Çıkan tartışmalar ve isyanlar sonucunda Hz. Ebubekir Halife olmuştur. Hz. Osman döneminde çıkan isyanda halife ölmüştür ve Hz. Ali Halife olmuştur. Ama tarih boyunca siyasi ve inanç ayrılıkları hep olmuştur. Sürekli değişerek günümüze kadar gelmiştir. Daha modern anlamda Alevilik bir yaşam şeklidir.
Cem ve Cemevi
Cem toplanma birleşme demektir. Alevilikte Cem toplu yapılan ibadet demektir. Bir nevi Aleviliğin okuludur. Cemlerde Yaradan’a ibadet edilir, ibadetle beraber orada bulunan kişilerden helallik alınır ve paylaşım sağlanır. Saz eşliğinde ilahiler söylenir ve lokmalar yenir. Cemevleri ibadetlerin yapıldığı yerledir. Burada sadece ibadet yapılmaz, sosyal ve kültürel paylaşımlar yapılır. Alevilik inancında Nereye yüzünü dönersen Yaradan oradadır yani insanın gönlündedir. Gönül Yaradan’ın evi ise gönül kırmak en büyük günahtır.
Musahiplik
Musahiplik arkadaşlık eden, sohbeti güzel olan demektir. Aleviliğin varlığını sürdürmesi için çok önemli bir kavramdır. Her Alevi bir musahip edinmelidir. Bir ömür boyu süren kardeş ötesinde bir kavramdır. Her musahip sorumluluklarını yerine getirmekle mükelleftir. Musahip olmak isteyen kişi önderleri önünde bu durumu meşrulaştırır ve ikrar töreni ile kardeşten öte olunur.
Razılık Ve Kul Hakkının Sorulması
Alevilikte Ceme kul hakkı olanlar katılamaz. Onun için cemin başında bulunan kişi ahaliye birbirinizden razı mısınız? Birbirinize hakkınızı helal ediyor musunuz? Diye üç defa sorulur. Herhangi bir kul halkı varsa helallik istenir ve Cem başlar.
Cem'de On İki Hizmet
Alevilikte Cem on iki hizmetin yerine getirilmesi ile başlar. İlahiler okunur, Kerbela olayı anlatılır, düşkünler kaldırılır, helallik alınır, semah yapılır, lokma dağıtılır. Bu on iki hizmet her Cem töreninde yapılır ve bu hizmetleri yapan kişiler vardır.
Semah
Semah Cem törenlerinin ayrılmaz bir parçasıdır. Semah Cem törenlerinde yapılan on iki hizmetten biridir. Törenin herhangi bir yerinde bağlama eşliğinde çalınan Ezgi ile dönülmeye başlanır. Kadın ve erkek beraber dönebilirler. Semah dönen erkek ve kadınlar büyük bir huzur içinde bunu yaparlar. Semah dönmek yapılan İbadetin bir parçasıdır. Semah dönmenin yeri cem evleridir. Semah dönmek asla içkili ortamda dans etmek anlamında kullanılamaz.
Gülbank
Alevilik inanışında dedenin Cem başında ortasında ve sonunda yaptığı duaya gülbank denir. Dede ezgili bir şekilde duayı okur. Dua Türkçe yapılır ve kelimeler birbiri ile uyumludur. Sadece Cem esnasında okunmaz. Yemeklerde, toplantılarda, bayramlarda, Cem sonunda dede tarafından okunur.
Hızır ve Muharrem Orucuna
Alevilikte Hızır Aleyhisselam önemli bir yere sahiptir. Eve gelen her kişiye Hızır denir ve tüm misafirperverlik gösterilir. Hz Nuh’un gemisi fırtınaya yakalandığı zaman halk yetiş ey Hızır diye dua etmiştir. Allah duaları kabul eder ve insanlar kurtulur. Bunun üzerine 3 gün Hızır orucu tutulur. Oruç tutmada amaç Yaradan’a şükretmektir. Muharrem orucu kurban bayramından itibaren 20 gün sayılır Ve akşama niyet edilir. 12 gün boyunca su içilmez, sabah gün doğmadan niyet edilir ve akşam ezanı ile oruç açılır. Su içilmez ama sıvı gıdalar alınabilir. 12 gün boyunca eğlence, düğün gibi yerlere gidilmez. Bu 12 günün sonunda 12 çeşit üründen oluşan aşure çorbası pişirilir ve dağıtılır. Muharrem orucu da bu şekilde tutulmuş olur.
Önerilen İçerik: Hızır Orucu Nedir, Ne Zaman ve Neden Tutulur?
NeOldu.com / DİN