27 Mayıs Darbesi Nedir?

27 Mayıs Darbesi, 27 Mayıs 1960’da gerçekleştirilen ve Türkiye Cumhuriyeti tarihinde yaşanan ilk askerî darbedir. 27 Mayıs Askerî Müdahalesi, 27 Mayıs İhtilâli isimleriyle de bilinir.
27 Mayıs Darbesi Nedir?

27 Mayıs 1960’daki darbe emir komuta zinciri içinde gerçekleştirilmemiştir; 37 düşük rütbeli subayın planları ile yapılmıştır. Bu 37 subayın elinde bulunan asker ve silahlarla ilk olarak ordudaki komuta kademesinin etkisiz hale getirilmesi sonucu kritik mevziler ele geçirilmiştir. Daha sonra cumhurbaşkanı ve hükümet üyelerinin tutuklanmasıyla devam etmiştir.

Hükümet, 235 general ve yaklaşık 3500 subay (daha çok albay, yarbay, binbaşı) emekliye sevk edilerek kontrol altına alınmıştır. Ordu, 147 üniversite öğretim görevlisi açığa alınarak ve bazı üniversiteler kapatılarak kontrol altına alınırken, 520 hakim ve yargıç görevden ihraç edilerek de yargı kontrol altına alınmıştır.

Darbenin ardından darbeyi planlayan ve gerçekleştiren 37 düşük rütbeli subay ve emekli Orgeneral Cemal Gürsel'in meydana getirdiği Millî Birlik Komitesi ülke yönetimini ele geçirmiştir.

1950’de iktidara gelen Demokrat Parti'nin ülkeyi günden güne bir baskı rejimine ve kardeş kavgasına sürüklediği gerekçeleri ileri sürülerek Türk Silahlı Kuvvetleri içerisinde bir grup subay tarafından, 27 Mayıs 1960 sabahı ülke yönetimine bütünüyle el koyulmuştur.

37 subaydan oluşan Millî Birlik Komitesi, bu harekat ile şunları gerçekleştirmiştir:

  • Anayasa ve TBMM feshedildi
  • Siyasi faaliyetler askıya alındı
  • Cumhurbaşkanı Celâl Bayar, Başbakan Adnan Menderes başta olmak üzere birçok Demokrat Partili tutuklandı

Tutuklananlar arasında olan bazı isimler:

  • Genelkurmay Başkanı Orgeneral Rüştü Erdelhun
  • İstiklal Savaşı kahramanlarından Ali Fuat Paşa
  • Koregazisi Tahsin Yazıcı
  • Emekli olmasının ardından DP'den milletvekili seçilen eski Genelkurmay başkanı Mehmet Nuri Yamut

3. Ordu Komutanı Orgeneral Ragıp Gümüşpala, darbenin liderinin kendisinden daha kıdemli olmaması durumunda ordusu ile birlikte Ankara'ya yürüyüp isyancıları yakalayacağını söylemiştir. Bu olayın üzerine darbeden haberdar olmayan Emekli Orgeneral Cemal Gürsel, Millî Birlik Komitesi'nin başına getirildi. Bu darbenin daha sonraki yıllarda gerçekleşen askeri darbelerden farkı, emir komuta zinciri içinde yapılmamış olmasıdır. Öyle ki dönemin Genelkurmay başkanı da yönetime el koyanlar tarafından tutuklananlar arasındadır.

Darbenin Türkiye’ye Etkileri

  • İdamlardan sonra Türkiye'de sağ ve sol görüşlü kitleler tamamıyla kutuplaşmıştır.
  • 1980’e kadar silahlı çatışmalar yaşanmıştır.
  • Atatürkçü düşünce, özellikle sağ görüşlü kesimde belirli oranda azalmıştır.
  • Tarikatlar ve cemaatlerin sayısı fazlalaşmıştır.
  • Devletin ideolojik bir eğitim politikası uyguladığı düşüncesiyle çok sayıda vatandaş çocuklarını okullara göndermemiş ve okuryazarlık oranı düşük seviyelere inmiştir.
  • Kürt milliyetçilik akımı, Güneydoğu Anadolu'da hakim olmaya başlamıştır.
  • Türk Silahlı Kuvvetleri’nde çeşitli ideolojik gruplaşmalar başlamıştır.
  • Darbenin ardından Türkiye uzun yıllar ekonomik açıdan darboğazda kalmıştır.
  • Türkiye'deki sağ seçmen yapısı, muhafazakar bir kimlik haline gelmiş ve bu durum bundan sonraki tüm seçimlerde etki yaratmıştır.
  • Bu darbeden sonra Türkiye darbeler ülkesi konumuna gelmiş ve ülke düzenli olarak darbe yaşamak zorunda kalmıştır.

YORUMLAR (1)
YORUM YAZ
UYARI: Küfür, hakaret, rencide edici cümleler veya imalar, inançlara saldırı içeren, imla kuralları ile yazılmamış yorumlar onaylanmamaktadır.
1 Yorum